|
مطلب وارده
22
خرداد
ماه 1386 - 2007
June
12
سكان داران
واقعي سياست خارجي كشورهاي عربي
ديلي
استار
نويسنده :
رامي خوري -- برگردان چشم‌انداز ايران
به نقل
از روزنامه همبستگی
دوشنبه 22 خرداد 1386
شماره 1871
http://www.hambastegidaily.com/internationalresult.asp?code=3537
چندي پيش دو نشست جالب در جهان عرب برگزار گرديد.
وزير امور خارجه آمريكا، كاندوليزا رايس، در مصر با رئساي اطلاعات چهار
كشور عربي - اردن، مصر، عربستان سعودي و امارات متحده عربي- ملاقات كرد.
درست چند روز پيش از اين ديدار وزراي امور خارجه كشورهاي عربي در نشست
سالانه اتحاديه عرب در رياض با يكديگر ملاقات كردند. كدام يك از اين دو
نشست از اهميت بيشتري برخوردار بود و شدت عمل، محتوا و راستاي سياست
خارجي كشورهاي عربي را نشان مي داد؟ آيا برگزاري اين نشستها، تاثير
متقابل و طبيعي وجود سه عامل جداگانه - سياست خارجي آمريكا، سيستمهاي
امنيتي كشورهاي عربي و رهبري در جهان عرب - بود؟ و يا اين كه اين سه
عامل وارد مسير واحدي مي شوند كه در آن سياست خارجي آمريكا با سياست
امنيتي جهان عرب ادغام مي شود؟ نشست عرب نشستي هميشگي بود كه همان
پيشنهاد صلح پنج ساله به اسرائيل درآن مطرح مي‌گرديد. ديدار رايس با
وزراي اطلاعات، كار جديدي بود كه هم براي مقاصد فعلي آن و هم براي
اهداف متاثر آن در آينده توجه و دقت بيشتري مي طلبيد. صرف نظر ازماهيت
ديدار رايس با وزراي اطلاعات كشورهاي عربي، اين ملاقات تحول قابل
ملاحظه اي محسوب مي‌شود كه لازم است دولتهاي عربي آن را براي شهروندان
خود توضيح دهند. هم‌چنان كه اوضاع عراق با بروز كشتارهاي وحشتناك
روزانه نشان مي‌دهد، امنيت براي شهروندان عرب و كشورهاي آنها ضروري
است. شهروندان نياز دارند كه بدانند مي توانند خانه‌هاي خود را صبح ترك
كنند و شب سالم بازگردند. كشورها، دولتها و جوامع نياز دارند كه بدانند
در جامعه‌اي منظم، ايمن و با ثبات زندگي مي كنند و مي توانند در انديشه
محقق ساختن تمامي توانايي خود و حتي رسيدن به خوشبختي به سربرند.
امنيت كلمه پوچ و بي ارزشي نيست، و سيستمهاي امنيتي عرب نبايد به صورت
شبكه‌اي پنهاني و ممنوع كه مملو از ابهامات و نهان كاري‌ها است به
فعاليت بپردازند. سازمان‌هاي امنيتي عرب نقش مهم و مشروعي ايفا مي
كنند. تمامي كشورهاي مدرن عربي سياست‌هاي داخلي خود را به گونه اي
دنبال مي كنند كه امنيت و بقاي رژيم در صدر كليه ارزش‌ها قرار مي گيرد.
اغلب شهروندان عربي كه در جوامع ايمن و با ثبات زندگي مي كنند،
سپاسگزار اين واقعيت هستند. تعداد اندكي از كشورهاي عربي كه به
سازمان‌هاي امنيتي اجازه داده اند از نقش خود سوء استفاده كنند، به
شكلي نا‌مناست به كشورهاي پليسي مبدل شده‌اند كه براي شهروندان خود و
جهان مزاحمت و ناراحتي به وجود مي‌آورند و آنها را مورد اهانت قرار مي
دهند. با وجود اين، درصورتي كه برخي از اين كشورها علاوه برنقش مشخص
سازمان‌هاي امنيتي در زمينه اداره اوضاع داخلي در صدد اعطاي نقشي ديگر
در زمينه سياست خارجي به اين سازمان‌ها برآيند، پرسشهاي جديدي مطرح مي
گردد. زمينه گسترده تري كه لازمه بروز چنين تغييري باشد نيزفراهم است.
سفراخير رايس به منطقه در كنار ديدار وي به منظور تقويت ارتباط ميان
وزارت امور خارجه آمريكا و سازمان‌هاي امنيتي كشورهاي عربي، شامل تلاش
وي درجهت يافتن كشورهاي سني و ميانه‌روي عرب براي پيوستن به آمريكا و
اسرائيل در رويارويي با ايران و متحدان عرب آن مي گرديد. لازم است
شهروندان عرب كه اين مسأله به نام آنها و براي منافع آنها رخ مي‌دهد،
نسبت به نتايج كامل آن چه اتفاق مي افتد آگاه باشند. اين مسأله به ويژه
زماني كه ما شاهد تلاقي سياست خارجي آمريكا برمبناي اصول تعريف شده
اسرائيل در خاورميانه و برخي سازمان‌هاي امنيتي عربي هستيم، صحت مي
يابد. سازمان‌هاي امنيتي نقشي محوري در سياست داخلي جهان عرب ايفا
مي كنند، و به تدريج وظايف سياست خارجي را نيز به عهده مي‌گيرند. به
عنوان مثال، روابط سياست خارجي مصر با فلسطين و عربستان به واشنگتن
مرتبط مي گردد و در حال حاضر بيش ازمقامات وزارت امورخارجه، توسط
مقامات ارشد امنيتي اداره مي شود. نتايج ملاقات رايس در صورتي كه موجب
ايجاد نزديكي و هماهنگي جديدي درسياست‌هاي آمريكا و جهان عرب گردد به
گونه اي كه محور اصلي آن نگراني‌هاي آمريكا واسرائيل باشد و حقوق
كشورهاي عربي و امنيت آنها تنها شاخه ي مشتق شده اي از آن باشد، موجب
وحشت اين كشورها گرديده است. برقراري ثبات وامنيت دركشورهاي عربي اهداف
مشروعي است كه بايد با كوشش فراوان، ازطريق مرزهاي قانوني و توسط كليه
سازمان‌هاي اطلاعاتي، پليس، نيروهاي مسلح و سازمان‌هاي امنيتي پيگيري
گردد. اما كشورهاي عربي نيز بايد در شرايطي كه سازمان‌هاي امنيتي جهان
عرب وارد مسائل مربوط به سياست خارجي مي شوند، وارد دو راستا شوند.
نخستين راستا ايجاد تعادل ميان امنيت داخلي محقق شده توسط پليس و
روش‌هاي اطلاعاتي و ثبات سازماني است كه نشان دهنده تحولات اجتماعي -
اقتصادي برابر با سيستمهاي سياسي است كه به صورت مشاركتي و مسؤولانه
به وجود مي آيد. دومين راستا ايجاد تعادل ميان سياست‌هاي امنيتي جهان
عرب درمقابل تهديدات خارجي و سياست‌هايي است كه به تدريج جايگزين
سياست‌ها و منافع كشورهاي خارجي در خاورميانه مي گردد. درصورتي كه
برخورد با تهديدات جدي امنيتي مستلزم به دست گرفتن سياست خارجي توسط
سازمان‌هاي اطلاعاتي جهان عرب باشد، آگاه كردن شهروندان از اهداف
امنيتي چنين سياستي، نيل به آن را آسان تر خواهد ساخت. در هردو صورت،
به كارگيري روندي شفاف‌تر تنها به سود شهروندان و كشورهاي عرب، و
سازمان‌هاي امنيتي كه براي حمايت از آنها به شدت فعاليت مي كنند، خواهد
بود. غ
|