گزیده

▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪

    |  صفحه اول  |  بایگانی ترجمه ها  |  بایگانی مطالب وارده |      

   مطلب وارده  

20 فروردین ماه 1387 - 2008 April 04

امروز اسلام، ديروز چين

آنچه تعجب‌آور است، اين است که فقط عده کمي از سخن‌پردازان، حتي از ميان روشنفکران طيف چپ، براي توجيه روند جريانات و زيرساز تفاسير خود از تاريخ استفاده مي‌کنند. از آنجا که من يک تاريخ‌دان نيستم ـ درباره اسلام، چين و بريتانيا ـ فقط مي‌توانم از بعضي رويکردهاي تصادفي، که اطلاعات اندکي از وقايع تاريخي را در اختيارم گذاشته‌اند، متشکر باشم. براي درک و شرح زيربناي آنچه که در جهان اسلام در شرف رخ‌دادن است، مي‌توانم به اين آگاهي‌ها استناد کنم. در اينجا، با استفاده كمي از تاريخ براي ارتباط دادن جهان امروز اسلام با چين اواسط قرن نوزدهم، مورد توجه من است.

در اينجا استناد به تاريخ، از قول فريدريش انگلس ـ شايد براي عده‌اي غير قابل قبول ـ مي‌کنم. بله، همان شخصي که مانيفست کمونيسم را در تاريخ 1857نوشت و رفيق کارل مارکس بود. زماني که بريتانيا مشغول جنگ عليه چين بود، جنگي معروف به جنگ دوم ترياک [در آن زمان امپراتور چين طي فرماني اتباع خود را از کشيدن ترياک منع کرده بود. آن زمان، انگليسي‌ها از ايران و هندوستان ترياک را ارزان خريداري مي‌کردند تا آن را در چين با کالاهاي ارزشمندتر چيني معاوضه کنند.] در پي فرمان امپراتور چين با هر معياري قاچاقچيان رسمي، منافع خود را در خطر ديدند و براي بار دوم به چين حمله انتقام‌‌جويانه و خانمان‌سوزي کردند. حتي غيرقابل هضم‌تر از اين، اين اطلاعات تاريخي، نقل‌قول از مقاله‌اي چاپ شده در يک روزنامه معتبر امريکايي، نيويورک ديلي تريبيون «NYT» (قابل دسترسي در آرشيو اينترنتي مارکس و انگلس) است. امروز ناشرين روزنامه‌هاي NYT، واشنگتن پست، و لس‌آنجلس تايمز، مسلماً حتي از به ياد آوردن اين نوشته از خجالت سرخ مي‌شوند.

در دوران جنگ اول ترياک 1842-1840، که انگليسي‌ها مي‌جنگيدند تا از «حق» خود براي قاچاق ترياک به داخل دفاع کنند، فريدريش انگلس چنين نوشت: «مردم آرام بودند، آنها گذاشتند تا سربازان امپراتور با مهاجمين بجنگند و آن چنان که در ميان شرقيان رسم بود، به سرنوشت خود ويا به قدرت مهاجمين تسليم شدند.» بلي، در آن زمان حتي روشنفکران غربي از عادت تسليم به تقدير شرقيان، از تعصب، تنبلي، عقب‌ماندگي و ـ فراموش نشود ـ از موضعي بخصوص مورد توجه و علاقه آنها، از استبداد شرقيان، سخن مي‌گفتند.

بدون شک اين سؤال را بسياري از اروپاييان آن زمان از خود مي‌کردند و مانند دموکراسي‌فروشان امروز امريکا، که نمي‌خواهند دلايل ريشه‌اي را بررسي کنند ـ تاريخ جنايات فجيح خود را ـ آماده نيستند تأييد نمايند که هم آنها بودند که «گلوله‌هاي آتشين را روي مردم بي‌دفاع شهرها مي‌انداختند و زناي به عنف را با کشتار همراه مي‌کردند.»(1) اروپاييان آن زمان هم به‌شدت عصباني مي‌شدند. حکمرانان و روزنامه‌هاي اروپايي بي‌حد و نهايت درباره وحشي‌گري‌هاي چيني‌ها داستان‌ها مي‌گفتند و مي‌نوشتند. چيني‌ها را «بزدل، شرير، بي‌رحم و...» مي‌دانستند. اروپاييان نيز جنگ‌هاي بيشتري را مي‌خواستند، جنگ‌هايي بي‌انتها، تا زماني‌که چيني‌ها کاملاً تسليم و مطيع شوند، کاملاً! فريدريش انگلس، با نصيحت‌هاي به‌ظاهر خيرخواهانه مطبوعات انگليس، گول نمي‌خورد. بله، چيني‌ها هنوز «بربر» هستند. ولي براي آنها منشأ اين «شورش‌هاي همگاني چيني‌ها عليه همه اروپاييان»، به «علت سياست‌هاي غارتگرانه دولت انگليس» بود. سياست‌هاي غارتگرانه؟ نه، هيچ‌وقت! ما جهت متمدن‌کردن مردم در آنجا حضور داشتيم. مأموريت فرهنگي اروپايي. تا امروز، غرب از اين پيام خود دست بر نداشته است؛ نه آن‌موقع و نه حالا!

چرا چيني‌ها اين سبک مبارزه را انتخاب کرده بودند؟ اشتباه در کجا بود؟ آيا اين يک خشم ناشي از رشک بود؟ آيا اين بخشي جدايي‌‌ناپذير از فرهنگ چيني‌ها بود؟ آيا قرار بود با اين خشم، [تمدن] اروپا نابود شود؟ غربي‌ها مدعي هستند که اين آدم‌ربايي‌ها، اين غافلگيرکردن‌ها، اين کشتارهاي دسته‌جمعي شبانه، از نامردي چيني‌ها ناشي مي‌شده است. ولي فريدريش انگلس جواب مي‌دهد: «تمدن‌فروشان نبايد فراموش کنند كه طبق گفته خود غربيان، چيني‌ها و با ابزاري که در اختيار داشتند، در موقعيتي نبودند تا بتوانند در مقابل ماشين جنگي مخرب اروپاييان به مبارزه‌اي معمولي بپردازند.» به عبارت ديگر اين يک جنگ نامتقارن بود. در هر مبارزه‌اي، طرف ضعيف‌تر سعي دارد نقاط ضعف دشمن خود را بيابد و به آن حمله کند، نه نقاط قدرت او را. آن موقع، چون اکنون، اين جنگ‌هاي نامتقارن، غربي‌ها را ناراحت مي‌کرد. غرب، تا وقتي که دشمن تمامي برتري‌هاي تکنولوژي او را خنثي مي‌کند، چگونه مي‌تواند ببرد؟ چه مي‌شود وقتي که دشمن به‌‌هيچ‌وجه به يک مقابله [مردانه] رودررو و به‌عنوان يک هدف ثابت و مشخص تن در نمي‌دهد. وقتي که با تمامي وجودش و با بي‌باکي و هوشياري آماده است جان و تن خود را فدا کند؟ انگلس مي‌پرسد: «يک لشکر در مقابله با دشمني که به چنين شيوه جنگي پناه مي برد چه مي‌تواند بکند؟ کجا و تا چه حد مي‌تواند و صلاح است به داخل سرزمين دشمن رخنه کند؟» اکنون غرب بار ديگر، در عراق، افغانستان و فلسطين، با همين پرسش‌ها روبه‌روست. غرب به داخل سرزمين دشمنش رخنه کرده است، ولي هرچه بيشتر مشکل دارد تا در آنجا ماندگار شود. سياستمداران غربي به‌طور فزاينده مي‌پرسند: آيا مي‌توانند اين حضور را بدون اين‌که مورد حملات بيشتري قرار بگيرند، حفظ کنند؟

چه مي‌شود اگر ياغيان در اين ممالک که هم اکنون فقط به‌سان يک لکه ابر تيره در آسمان ديده مي‌شوند، باعث يک شورش عظيم مردمي شوند؟ چه خواهد شد اگر اين متعصبان، اين مبارزان، پيش‌قراولاني باشند براي يک جنگ همگاني و مردمي جهت برقراري مجدد حيثيت ملي مردم مسلمان؟ آيا آن وقت امريکا و اسراييل، باز هم برنده جنگ عليه يک چهارم مردم جهان، خواهند بود؟ آيا چنين جنگي ارزش جنگيدن را دارد؛ به زحمتش مي‌ارزد؟

دنياي امروز و دنيايي را که در طي شصت‌سال گذشته داشتيم، مقايسه کنيم با آنچه که درصورت موفقيت امريکا و ژاپن به تجزيه چين مي‌انجاميد و اتحاد سنتي اين کشور متمدن قديمي را شکسته و در ادامه اين فرايند، به روي چيني‌ها گِل و کثافت مي‌ماليد. چند ميليون سرباز غربي لازم بود تا معادل‌هاي عربستان، کويت، اردن، مصر، فلسطين، عراق، پاکستان و... را حفظ کنند؟ اگر در ويتنام خون امريکايي‌ها آن‌قدر ريخته شد، نتيجه گير افتادن در مرداب چين را تصور کنيد! آيا امريکا، چين تکه‌تکه شده، ولي آشفته را ـ که با هزينه هنگفت خون و پول، با ايجاد انواع پايگاه‌هاي نظامي در کشور‌هاي تابع، جنگ‌هاي مختلف و حمله‌هاي تروريستي عليه منافعش در سراسر دنيا ـ به چين موجود، کشوري که يکپارچه، در شرف ثروتمندشدن و در صلح به يک رقيب ـ اما بزرگترين شريک تجاري امريکا ـ ترجيح مي‌دهد؟

* م. شاهيد اعلم (M. Shahid Alam)، [اصالتاً از بنگلادش] استاد اقتصاد در دانشگاه نورث وسترن امريکاست. او مؤلف کتابي باعنوان مبارزه عليه شرق‌شناسي نوين (2007) است، با او مي‌توان از طريق alqalam02760@yahoo.com تماس گرفت و در سايت اينترنتي وي http://aslama.org اطلاعات بيشتري درباره او يافت.

2ـ در اينجا براي خوانندگاني که در نيت‌ها و عملکرد خير تاريخي غربي‌ها ترديد ندارند، جدا از متن مؤلف، شايد به‌جا باشد به چند مورد از آنچه آنها در لابه‌لاي تاريخ درخشان و تمدن‌گسترشان از خود نگاشتند اشاره کنيم: «از آنجا که پاپ مارتين پنجم، در سال 1498 اعلام كرده بود که قرار نيست هيچ ذره‌اي از خاک دنيا به کافران تعلق داشته باشد.» ( Weltgeschichte, Afrika,Welt bild Verlag, 1998, p. 149. )؛ تجارت و کارکشي از برده [و در صورت لزوم، کشتار آنها] مطابق با آموزه‌هاي انجيلي نه‌تنها مجاز، بلکه طبق فرمان پاپ لازم شمرده مي‌شوند.

اين بود که طبق گفته آقاي Boorstin و ديگران؛ فرستادگان آنها، از همان ابتداي ورودشان به آسيا، اقدام به کشتار و انتشار رعب و وحشت نمودند و از آن‌موقع تا حال براي‌ يادآوري ما شرقيان، هرچند سال يک بار نمايششان را تکرار مي‌کنند. آخرين اين‌گونه نمايش‌هاي وحشت، شب‌هاي بمباران بغداد بود که به‌طور شفاف در سراسر دنيا به نمايش گذاشته شد و هم‌اکنون برآنند که ايرانيان را براي عبرت ديگران در دنيا، نه‌تنها در قلعه ايران زمين محصور کنند، بلکه با تهديد بمباران هسته‌اي، ما و متعاقباً ديگران را به اطاعت وادارند. محققان بسياري از جمله Boorstin نوشته‌اند که:

همين‌طور ر.ک. به: D.J. Boorstin I n the Discoverers, Vintage, Books, 1985, p. 177 (توضيح مترجمان).