گزیده

▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪

    |  صفحه اول  |  بایگانی ترجمه ها  |  بایگانی مطالب وارده |      

 

 

   مطلب وارده  

25 مهر ماه 1390 - 2011 Oct 17

 

تاریخچه قوانین و دستورالعمل‌های مناسب‌سازی برای معلولان در ایران

ماني رضوي‌زاده

جدول زیر چکیده‌ای از قوانین، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی است که به نحوی به موضوع فراهم کردن حق دسترسی افراد دارای معلولیت به فضاهای عمومی اشاره می‌کنند. چنانچه ملاحظه خواهید کرد طیف وسیعی از مصوبات قانونی و لازم‌الاجرا برای این موضوع وجود داشته و دارند اما اینکه چرا وضعیت کنونی معابر و ساختمان‌های شهرها و شبکه‌های حمل و نقل ایران تا این حد نابسامان است، بررسی مفصلی می‌طلبد. هر کدام از مصوبات مورد اشاره به تنهایی قابل پیگیری حقوقی هستند، ولی داشتن فهرست جامعی از همه آن‌ها می‌تواند تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد. این فهرست می‌تواند به پیگیری‌های حقوقی کمک کند، می‌تواند در مذاکرات با مسئولان مورد استناد قرار بگیرد و حتی می‌تواند در تهیه یادداشت و مقاله یاری‌بخش باشد.

این جدول بر اساس تاریخ تصویب (از جدید به قدیم) مرتب‌سازی شده است و هیچ‌کدام از قوانین مورد اشاره منسوخ اعلام نشده‌اند[1]. لازم به ذکر است که در ستون توضیحات، به جمله یا بند یا پیام هر قانون اشاره شده است و طبعاً به منظور استناد حقوقی می‌بایست صدر و ذیل قانون مورد نظر مطالعه شود. اشاره به مصوبات خاص شهر تهران و یک مورد شهر اصفهان، به علت دسترسی به منابع آن بوده است. در صورت دسترسی به مصوبات مربوط به شهرهای دیگر، آنها هم به جدول اضافه خواهد شد. 

 

ردیف

عنوان

ماده یا تبصره

تاریخ

مرجع صدور

توضیحات

1.        

سیاست‌های کلی نظام

بند ۱۰ بخش شهرسازی و بند ۹ بخش ایثارگران

۲۸/ ۱۱/ ۱۳۸۹

مقام رهبری

رعایت نیاز و آسایش جانبازان و معلولان در طراحی فضای شهری و اماکن عمومی.

مناسب‌سازی بناها و مراکز خدمات عمومی، معابر شهری، مراکز اداری، تفریحی و ورزشی و وسائط نقلیه عمومی با وضعیت جسمی جانبازان و ناتوانان جسمی و حرکتی، منطبق بر معیارهای مطلوب.

2.        

قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران

بند ب ماده ۱۶۹

۱۵/ ۱۰/ ۱۳۸۹

مجلس شورای اسلامی

شورای عالی شهرسازی و معماری موظف است طرح‌های مناسب‌سازی ساختمان‌ها و فضاهای شهری و روستایی برای معلولین جسمی و حرکتی را بررسی، تهیه و تدوین نماید.

شهرداری‌ها و دهیاری‌ها موظفند بر اساس ضوابط و طرح‌های موضوع این بند، نسبت به مناسب‌سازی معابر و فضاهای عمومی شهری و روستایی اقدام نمایند.

3.        

ضوابط و مقررات زیباسازی و مبلمان شهری (شهر اصفهان)

بند سوم ماده ۳ و نیز ماده ۶

۱/ ۴/ ۱۳۸۹

شهرداری اصفهان

مکان‌يابی جعبه‌های گل غيرثابت بايستی با توجه به ضوابط معلولين صورت گيرد.

عدم ایجاد پله و مانع در پياده‌روها (با توجه به ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی و حرکتی)

4.        

الزام اداره کل تربیت بدنی استان تهران به تهیه و ارائه لایحه برنامه جامع مدیریت پایدار ورزش شهر تهران با همکاری شهرداری تهران

پیوست مصوبه

۲۴/ ۳/ 1388

شورای اسلامی شهر تهران

اعمال توجه ویژه به ورزش افراد معلول در فضاهای سالم و طبیعی.

5.        

برنامه پنج ساله شهر تهران

بند 59

اردیبهشت ۱۳۸۸

شورای اسلامی شهر تهران

به منظور تأمین امنیت و سلامت شهروندان با اولویت حرکت جانبازان، معلولین و سالمندان، شهرداری تهران موظف است با توجه به مفاد مصوبات شورای اسلامی شهر تهران و سایر قوانین و مقررات موضوعه نسبت به ارائه برنامه اجرایی مشخص حداکثر ظرف مدت شش ماه در خصوص ساماندهی شبکه‌های دسترسی مناسب و حرکت پیاده برای تردد آرام و ایمن در محلات و بین محلات، اقدام نماید.

6.        

کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت

ماده ۴ بند ج و چ.

و نیز ماده‌های ۵ و ۹

 

 

13/9/1387

سازمان ملل متحد

دولت‌های عضو متعهد می‌گردند برای تواناسازی افراد دارای معلولیت جهت مستقل زندگی نمودن و مشارکت کامل در تمامی جنبه‌های زندگی، تدابیر مناسبی را جهت تضمین دسترسی افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر با سایرین به محیط فیزیکی، ترابری، اطلاعات و ارتباطات از جمله نظام و فناوری اطلاعات و ارتباطات و سایر تسهیلات و خدمات ارائـه یا فراهـم‌گردیده جهت عمـوم در مناطق شهـری و روستـایی اتخاذ خواهند نمود.

7.        

ضوابط و مقررات احداث هتل و هتل‌آپارتمان‌ها

بند ۶

۶/ ۶/ ۱۳۸۷

اتحادیه هتلها و هتل‌آپارتمان‌هاي تهران

رعایت ضوابط و استانداردهای مورد نظر براي تسهیل و امکان بهره‌برداري معلولین از تأسیسات هتل و هتل‌آپارتمان الزامي است.

8.        

الحاق دو بند ذیل ماده واحده مصوبه مناسب‌سازی فضاهای شهری برای جانبازان و معلولین جسمی و حرکتی

دو بند

۱۰/ ۷/ ۱۳۸۶

شورای اسلامی شهر تهران

فضاهای فرهنگی، ورزشی و تفریحی متعلق به شهرداری تهران به جهت ارائه خدمات تخصصی‌تر به جانبازان و معلولین جسمی و حرکتی ایجاد و توسعه، بازسازی و آماده‌سازی و تجهیز شوند.

9.        

دستورالعمل نحوه واگذاری اتوبوس از وزارت‌کشور به اتوبوسرانی شهرها و بهره‌برداری آن

ماده ۹ فصل چهارم

۵/ ۹/ ۱۳۸۵

هیأت وزیران

شهرداری‌های شهرهای دارای سامانه اتوبوسرانی موظف به استفاده از اتوبوس کم‌ارتفاع یا قابل استفاده معلولان و سایر روش‌های نوین یا بهینه بهره‌برداری هستند.

10.    

لایحه حمایت از سامانه حمل و نقل ریلی شهری و حومه

تبصره ماده ۲

22/ 5/ 1385

مجلس شورای اسلامی

اتخاذ تدابیر خاص به منظور حمل و نقل آسان افراد ناتوان و معلول در معابر، شبکه حمل و نقل و محیط‌های شهری در شهرهای بالای پانصد هزار نفر جمعیت در چارچوب این طرح‌ها منظور می‌گردد.

11.    

دستورالعمل اجرایی اصلاح ساختار سامانه‌های حمل و نقل عمومی و ساماندهی حمل و نقل درون‌شهری

بند ۲۶

۱۰/ ۲/ ۱۳۸۵

هیأت وزیران

شهرداری‌ها موظفند تدابیر زیر را انجام و گزارش آن را هر سه ماه یکبار به شورایعالی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان ارایه نمایند:

ساماندهی معابر برای تردد عابر پیاده و افراد کم‌توان به ویژه معلولان.

12.    

بخشنامه شهردار تهران به کلیه معاونان، مشاوران، شهرداران مناطق ۲۲ گانه و سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه شهرداری

 

۱۰/ ۱۰/ ۱۳۸۴

شهردار تهران

دستور مناسب‌سازی فضاهای شهری تهران حداکثر تا پایان سال ۱۳۸۵.

همچنین بر اساس این بخشنامه، کنترل آیین‌نامه در صدور هرگونه مجوز ساخت و ساز و گواهی پایان کار ضروری است.

13.    

مناسب‌سازی فضاهای شهری برای جانبازان و معلولین جسمی و حرکتی

ماده واحده و چهار تبصره.

۱۴/ ۴/ 1384

شورای اسلامی شهر تهران

از تاریخ ابلاغ این مصوبه حداکثر ظرف مدت دو سال نسبت به انجام موارد، اقدامات لازم را معمول نمایند.

14.    

آیین‌نامه اجرایی ماده دوم قانون جامع حمایت از معلولان

کل آئین‌نامه

۴/ ۳/ ۱۳۸۴

هیأت وزیران

دستگاه‌ها موظفند در طی یک برنامه سه ساله از زمان تصویب و ابلاغ این آیین‌نامه هر سال حداقل سی درصد از ساختمان‌های عمومی وابسته را برای استفاده معلولان، مناسب‌سازی نمایند.

15.    

قانون برنامه.

چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

ماده ۳۰

۱۱/ ۶/ ۱۳۸۳

مجلس شورای اسلامی

دولت موظف به مناسب‌سازی فضاهای شهری و روستایی برای جانبازان و معلولین جسمی ـ حرکتی و اعمال این ضوابط در اماکن و ساختمان‌های عمومی و دولتی تا پایان برنامهچهارم بود.

16.    

قانون جامع حمایت از حقوق معلولان

ماده 2 و چهار تبصره آن و نیز تبصره ماده ۴

۱۶/ ۲/ ۱۳۸۳

مجلس شورای اسلامی

 

کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و نهـــادهای عمومی و انقلابی موظفند جهت در طراحی، تولید و احداث ساختمان‌ها و اماکــن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل نمایند که امـکان دسترسی و بهره‌مندی معلولان همچون افراد عادی فراهم گردد.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تربیت بدنی و شهرداری‌ها موظفند کتابخانه، اماکن ورزشی، پارک و اماکن تفریحی خود را به نحوی احداث و تجهیز نمایند که امکان بهره‌مندی معلولان فراهم گردد.

17.    

قانون برنامه.

سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

بند ج ماده 193

۱۷/ ۱/ 1379

مجلس شورای اسلامی

به‌منظور ارتقاي سطح کیفی و کمی خدمات توانبخشی و دسترسی آحاد مردم به این خدمات با هدف تساوی فرصت‌ها و مشارکت معلولین در‌جامعه، مناسب‌سازی اماکن عمومی (خصوصی و دولتی) در طول برنامه سوم صورت می‌گیرد.

18.    

کنوانسیون حقوق کودک

ماده ۲۳

۱۹/۱۰/۱۳۷۲

سازمان ملل متحد

کشورهای طرف کنوانسیون اذعان دارند کودکی که ذهناً یا جسماً دچار نقص است باید در شرایطی که متضمن منزلت و افزایش اتکاء به نفس باشد و شرکت فعال کودک در جامعه را تسهیل نماید، رشد یافته و از یک زندگی آبرومند و کامل برخوردار گردد.

19.    

بخشنامه وزارت کشور

۳۳/ ۳/ ۴۴۲۶

۲/ ۳/ ۱۳۷۰

معاونت هماهنگی امور عمرانی وزارت کشور

از معاونان عمرانی استانداری‌های سراسر کشور می‌خواهد ضمن تأکید بر اجرای مصوبات سال ۱۳۶۸ ترتیبی اتخاذ نمایند تا طی سال ۱۳۷۰ پارک‌های شهر با هدف قابل دسترسی شدن برای معلولین و جانبازان مناسب‌سازی گردد.

20.    

قانون کار

تبصره دوم ماده ۱۱۹

۲۹/ ۸/ ۱۳۶۹

مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام

دولت موظف است تا معلولین را مورد حمایت قرار داده و نسبت به رفع موانع معماری در کلیه مراکز موضوع این ماده و تبصره‌ها که معلولین در آنها حضور می‌یابند، اقدام نماید.

21.    

آئین‌نامه ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای عبور معلولین

کل آئین‌نامه

۳/ ۸/ ۱۳۶۸ و ویرایش‌شده در ۲۲/ ۹/ ۱۳۷۸

شورای عالی شهرسازی و معماری ایران

از این تاریخ در کلیه طرح‌های آتی و در دست تهیه شهرسازی، شهرک‌سازی و مجتمع‌های مسکونی و ساختمانی سراسر کشور اعم از اینکه توسط دستگاه‌های دولتی و وابسته به دولت و شهرداری‌ها و یا بخش خصوصی تهیه گردند، رعایت ضوابط موضوع فصل اول مجموعه پیوست که شامل ضوابط برنامه‌ریزی و طراحی برای تسهیل حرکت معلولین در سطح شهر است الزامی بوده و کلیه مراجع مسئول تهیه بررسی و تصویب و اجرای طرح‌های توسعه شهری، شهرک‌سازی و مجتمع‌های ساختمانی و مسکونی موظفند در مراحل مختلف تصویب و صدور پروانه و نظارت ضوابط مذکور را رعایت نمایند.

22.    

رفاه معلولین و ایجاد تسهیلات لازم در زمینه‌های شهرسازی و معماری و رفع موانع در اماکن عمومی

بخشنامه شماره  410/ 39704

۵/ ۹/ ۱۳۶۴

معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران

در خصوص رفاه معلولین و ایجاد تسهیلات لازم در زمینه‌های شهرسازی و معماری و رفع موانع در اماکن عمومی، به پیوست دستورالعمل‌ها و روشها و نقشه‌های اجرائی ضوابط ساختمانی و شهرسازی جهت معلولین که در این زمینه تهیه گردیده، به منظور رعایت نکات آن در امر صدور پروانه ساختمان اماکن عمومی ابلاغ می‌گردد.

23.    

آیین‌نامه اجرایی تأسیس استخرهای شنا

هدف آیین‌نامه

۱۵/ ۲/ ۱۳۶۴

‌هیأت وزیران

‌ایجاد تأسیسات ورزش شنای مورد نیاز کشور با استفاده از سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی و کمک‌های دولتی به منظور آموزش، گسترش و تعمیم ورزش‌های آبی و بهره‌گیری از اثرات این ورزش‌ها در تأمین سلامتی و نشاط و ایجاد آمادگی‌های بدنی و درمان معلولیت‌های جسمی.

24.    

توصیه‌نامه بین‌المللی شماره 99 در خصوص تجدید تربیت و آموزش‌حرفه‌ای معلولین

بند ب ماده ۳۰

۱۳۳۸

مجلس شورای ملی

به منظور ایجاد حداکثر فرصت‌ها و امکانات برای اشخاص معلول جهت تهیه و حفظ مشاغل مناسب اقداماتی باید با همکاری نزدیک سازمانهای‌کارفرمایان و کارگران انجام گیرد. ازجمله:

اصلاح و بهبودی شرایط کار متضمن تعدیل و اصلاح ماشین‌آلات و تجهیزات از نظر تسهیل اشتغال کارگران معلول.

 

1ـ مرجع اصلی این ادعا، پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات کشور (www.dastour.ir) وابسته به معاونت حقوقی قوه قضائیه است.

    |  صفحه اول  |  بایگانی ترجمه ها  بایگانی مطالب وارده