برنامه هسته‌اي ايران ـ تحريم نفتي
گفت‌وگو با آميت مور
(Amit Mor)
منبع: گلف 2000 (Gulf 2000)
دكتر آميت‌مور رئيس مشاوران مالي استراتژيك اكوانرژي اسراييل، گفت‌وگويي با خانم آنات داويدوف (Anat Davidof)انجام داده كه در تاريخ 19 سپتامبر 2004 (28 شهريور 1383) از راديو ملي اسراييل پخش شده است. آقاي آميت‌مور طي مكاتبه‌اي درخواست كرده است كه اين مصاحبه در نشريه گلف 2000 درج شود.
آنات داويدوف: ميهمان برنامه ما رئيس مشاوران مالي استراتژيك اكوانرژي هستند. پيش از هر چيز در مورد مسئله ايران و نفت صحبت مي‌كنيم. مايلم اين سوال را از شما بپرسم كه سهم ايران در بازار جهاني نفت چيست؟
دكتر آميت مور: ايران دومين توليدكننده بزرگ نفت در اوپك است؛ 10% كل ذخاير قطعي‌شده جهان را در اختيار دارد و روزانه حدود سه ميليون‌ونيم بشكه نفت توليد مي‌كند كه برابر با چهار درصد كل مصرف نفت جهان است. سهم ايران در بازار نفت از اهميت حياتي برخوردار مي‌باشد.
آنات داويدوف: بنابراين لطفاً ابهام ما را برطرف كنيد؛ اين طرح كه شما در رابطه با برقراري مجازاتهاي اقتصادي مطرح كرده‌ايد چه ارتباطي با نفت دارد؟
دكتر آميت مور: طرح من به اين صورت است: در يكي از سخنراني‌هايم در كنفرانس تروريسم جهاني كه هفته گذشته در مركز مطالعات چند رشته‌اي حرزليا(Herzliya) برگزار شد، من پيشنهاد كردم كه مصرف نفت ايران با تحريم روبه‌رو گردد تا صادرات نفت ايراني‌ها محدود شود. اين خشن‌ترين مجازات اقتصادي است كه به عقيده من، دولت امريكا به رهبري بوش يا كري ـ در صورت پيروزي در انتخابات ـ مي‌تواند جامعه بين‌المللي را به سمت برقراري آن هدايت نمايد. اين تدبير مي‌تواند به تغيير حكومت ايران و توقف برنامه هسته‌اي آنها بينجامد. من بر اين عقيده هستم كه هرگونه مذاكره ميان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، دولت‌هاي اروپايي يا ديگران با حكومت ايران محكوم به شكست است. به همين ترتيب، ديگر مجازاتهاي اقتصادي نيز به عقيده من، باعث نخواهد شد دولت ايران موضع خود را درخصوص استمرار برنامه هسته‌اي آن كشور تغيير دهد.
آنات داويدوف: چه چيزي باعث اين تغيير موضوع ـ اگر اتفاق بيفتد ـ خواهد شد؟
دكتر آميت مور: من فكر مي‌كنم كه يك بايكوت، يعني تحريم صدور نفت ايران مي‌تواند موجب توقف برنامه هسته‌اي آنها شود. در عين حال كه دستيابي به اجماع بين‌المللي بر سر تحريم اين طرح دشوار است، اما به اعتقاد من غيرممكن نيست. اين به‌معناي برقراري يك مجازات اقتصادي سخت براي ايران است كه موجب از دست‌رفتن درآمدي برابر با 35 تا 40 ميليارد دلار در سال براي آن كشور خواهد شد. اين رقم براساس تخمين ميزان صادرات سالانه نفت ايران انجام شده است. با گذشت زمان، اين شرايط موجب بروز يك بحران شديد اقتصادي در ايران شده كه به نوبه خود باعث درگيري و انقلاب داخلي خواهد شد و درنهايت باعث سرنگوني حكومت ايران خواهد گرديد. من فكر مي‌كنم برقراري اين مجازات، موثرتر و مقدم بر عمليات نظامي عليه ايران باشد كه به هرحال تصور نمي‌كنم هرگز اتفاق بيفتد.
آنات داويدوف: علي‌رغم تهديدهاي ايران... و اينجا لازم است برگرديم به كنفرانس هفته گذشته مركز مطالعات چند رشته‌اي در زمينه تروريسم بين‌المللي كه با حضور حدود 100 كارشناس ـ اگر اشتباه نكنم ـ از سراسر جهان برگزار شد و شما نيز در آن شركت داشتيد. پرسش اين است كه آيا ايران همچنان به تهديدهاي خود ادامه خواهد داد ـ به‌گونه‌اي كه با تهديدهاي دوطرف ديگر كشورها عليه ايران و ايران عليه آنها روبه‌رو شويم ـ يا همچنان سكوت اختيار خواهد نمود؟
دكتر آميت مور: تا به امروز، ايران هنوز به توان هسته‌اي دست پيدا نكرده و توان نظامي غيرهسته‌اي آن نيز علي‌رغم پيشرفت‌هايي كه شاهد بوده‌ايم و از رسانه‌ها مي‌شنويم، محدود است و من فكر مي‌كنم تا زماني‌كه ايران از توان هسته‌اي برخوردار نباشد و فرصت اعمال بازدارندگي هسته‌اي را پيدا نكند، براي جامعه بين‌المللي امكان‌پذير است كه به منظور متوقف ساختن برنامه هسته‌اي آن كشور، مجازاتهاي اقتصادي برقرار كند. اما بايد به خاطر داشته باشيم كه تحريم صادرات نفت ايران بهاي اقتصادي سنگيني را به همراه خواهد داشت. به بيان ديگر، قميت نفت در حال حاضر به اندازه كافي بالا هست و ترديدي وجود ندارد كه اگر مجازاتهاي اقتصادي مربوط به تحريم صدور نفت به اجرا درآيند، قيمت نفت باز هم به ميزان قابل‌توجهي بالا خواهد رفت.
آنات داويدوف: دقيقاً. ما هم‌اكنون هم قيمت هنگفتي براي نفت مي‌پردازيم. با وضع تحريم‌ها واقعاً چه بر سر بازار نفت خواهد آمد؟
دكتر آميت مور: من تصور مي‌كنم كه قيمت‌ها قطعاً به 50 تا 60 دلار براي هر بشكه خواهد رسيد و يا حتي بيشتر. به بيان ديگر، بهاي اقتصادي ديگري نيز وجود دارد كه جهان بايد آماده پرداختن آن باشد و اين بها عبارت است از كاهش كارايي هزينه در سطح جهان. به نظر من اين بها بسيار كمتر از قيمتي است كه جهان در صورت مسلح‌شدن ايران به جنگ‌افزارهاي هسته‌اي بايد بپردازد. بنابراين، من معتقد هستم كه تحت رهبري بوش يا كري ـ در صورت موفقيت در انتخابات ـ مي‌توان قطعنامه‌اي را در شوراي امنيت براي اتخاذ تدابير سخت‌گيرانه‌اي از اين نوع، به تصويب رساند. از بعد فني، كنترل صادرات نفت از ايران دشوار نيست. اكنون، تمام صادرات نفت ايران از بنادر ايران در خليج‌فارس و درياي عمان انجام مي‌شود و تنها وسيله لازم عبارت است از چند ناو هواپيمابر و تجهيزات لازم براي جلوگيري از صدور نفت.
آنات داويدوف: آيا اين شانس وجود دارد كه ايران نهايتاً عقب‌نشيني كند يا هريك از طرف‌هاي درگير مايل به پيشروي بيشتر از مواضع خود نباشد؟
دكتر آميت مور: من فكر نمي‌كنم كه ايران عقب‌نشيني نمايد. به اعتقاد من، ايران سال‌هاست كه نهادهاي بين‌المللي را فريب مي‌دهد و قطعنامه هفته گذشته آژانس نيز ايران را از ادامه پيگيري برنامه هسته‌اي خود باز نخواهد داشت. بنابراين، نياز به اتخاذ تدابير خشن‌تر احساس مي‌شود. من فكر نمي‌كنم اين امكان موجود باشد كه يك ائتلاف به رهبري ايالات‌متحده براي حمله نظامي عليه ايران ايجاد شود و حمله هوايي نيز به عقيده من هدف لازم را تأمين نمي‌كند، هرچند امكان نابودكردن نيروگاه اتمي بوشهر از راه حمله هوايي وجوددارد. با اين حال، همان‌طور كه پيشتر اعلام شده، بسياري از تأسيسات مربوط به برنامه هسته‌اي ايران در زيرزمين تعبيه شده و از راه حمله هوايي نمي‌توان آن را نابود كرد. درخصوص حمله نظامي زميني هم من ايجاد اتحاد سياسي ميان امريكا و جامعه بين‌المللي را در اين راستا چندان محتمل نمي‌بينم.
آنات داويدوف: درپايان، مايلم از شما بپرسم كه آيا درنتيجه اعمال تمام اين تحريم‌ها و بهاي سنگين نفت، ما با بحران عظيم ديگري در زمينه عرضه منابع نفتي روبه‌رو خواهيم شد، در حالي‌كه همين حالا هم عرضه اين مواد كم است؟
دكتر آميت مور: ما در وضعيتي قرار گرفته‌ايم كه نه عربستان سعودي و نه ديگر توليدكنندگان نفت قادر نيستند از دست رفتن بخش قابل‌توجهي از منابع عرضه نفت را ـ چه متعلق به ايران باشد و چه به هر جاي ديگرـ جبران نمايند؛ چون اكنون با آخرين حد توان خود به توليد مشغول‌اند. به همين دليل است كه من اعتقاد دارم امسال و حتي شايد در دو سال آينده مي‌توانيم انتظار افزايش قيمت‌ها را داشته باشيم، تا زماني‌كه دور جديد سرمايه‌گذاري‌هاي انجام‌شده در توسعه منابع جديد نفت به ثمر بنشيند و ميزان توليد نفت افزايش يابد.
آنات داويدوف: شايد مجبور باشيم كار را به زمان ديگري موكول كنيم.
دكتر آميت مور: چون جامعه بين‌المللي تاكنون براي برخورد با ايران صبر كرده، ممكن است از لحاظ بازار بين‌المللي نفت، زمان براي برخورد با ايران زمان بدي باشد. ولي علي‌رغم اين موضوع، من معتقدم كه تحريم نفتي مي‌تواند يك تدبير سخت‌گيرانه باشد كه در ميان مدت يا بلندمدت به نتيجه مطلوب مي‌رسد.
آنات داويدوف: دكتر آميت مور، رياست اكوانرژي، از شما متشكريم.
دكتر آميت مور: ممنون.