كردستان از منظر مطبوعات خارجي
توضيح: از آنجا كه شايد نسل جوان امروز در زمان وقوع اين حوادث, هنوز از مادر زاييده نشده بودند و يا دوران طفوليت خود را مي‌گذراندند, لازم ديديم براي دسترسي به قضاوتي بهتر و جامع‌تر, ديدگاه رسانه‌ها و مطبوعات جهان را نيز پيرامون حوادث انقلاب و به‌ويژه ?مسئلة كردستان? درج نماييم.
گرچه گاه در مطبوعات خارجي, سخنان و تحليل‌هايي اغراق‌آميز ارائه شده است, با اين همه, تنها براي دستيابي به پژوهشي همه‌جانبه, از حذف آن مطالب خودداري كرديم. باشد كه به پژوهشي بودن, انگيزه و روح اين مجموعه توجه شود تا با تنگ‌نظري‌ها مواجه نگردد.
شبكة تلويزيوني بي‌طرف ورونيكا در برنامة هفتگي info (كه به بررسي وقايع مهم روز اختصاص دارد) ساعت 45/10 روز 10/11/1358, گزارشي دربارة مسئلة كردستان ايران, از كانال دوم تلويزيون هلند پخش نمود (كه در بخشي از گزارش مزبور مصاحبة بسيار كوتاهي با شيخ‌عزالدين حسيني و يك‌نفر كرد بدون ذكر نام وي كه به‌عنوان رهبر حزب (نامفهوم) ياد شد گنجانده شده بود):
گويندة برنامه: در كردستان هنوز اوضاع ناآرام است. مردم اين منطقه انتخابات رياست‌جمهوري را تحريم كردند و خواهان امتيازاتي برابر با شيعيان هستند. در چند ماه گذشته برخوردهاي شديدي ميان كردها و ارتش ايران روي داده... بلافاصله پس از خروج شاه از ايران, كردها از (امام) خميني خواستار خودمختاري شدند, اما چون به درخواست آنان اعتنا نشد, از آن زمان تاكنون با حكومت (امام) خميني در جدال هستند. ارتش تاكنون به بسياري از شهرهاي كردستان حمله كرده و عدة زيادي از كردها و مردم بي‌گناه را كشته است, ولي از چند هفته قبل با عقب‌نشيني موقتي ارتش, اوضاع اندكي آرام شده و ادارة كردستان به‌دست پيشمرگان مسلح افتاده است.
مصاحبه با شيخ‌عزالدين حسيني:
سؤال: چند نفر توسط نيروهاي خميني كشته شده‌اند؟
جواب: در نقاط مختلف عدة زيادي توسط نيروهاي دولتي قتل‌عام شده‌اند.در حدود چندصدنفر كشته شده‌اند.
سؤال: آيا فكر مي‌كنيد راه‌حل مسالمت‌آميزي وجود دارد؟
جواب: ما هميشه خواهان راه مسالمت‌آميز و سياسي بوده‌ايم, ولي چون نمايندگان دولت حسن‌نيت ندارند و نيت آنها محل ترديد است, بنابراين راه‌حل مسالمت‌آميز تاكنون به جايي نرسيده است و ما مصمم هستيم به مبارزة سياسي خودمان همچنان ادامه بدهيم.
سؤال: عقيدة شخصي شما راجع به آيتالله خميني چيست؟
جواب: مسئلة (امام)خميني مطرح نيست. مسئلة تعصب گروه‌هايي كه قدرت را در دست دارند, مطرح است. بايد براي تمام خلق‌هاي ايران و تمام احزاب سياسي ايران و ازجمله مردم كرد حقوق و آزادي‌هاي حقّة آنان تأمين شود, ولي كساني كه قدرت را در مركز در اختيار دارند, به اين حقوق و آزادي‌ها احترام نمي‌گذارند.
گويندة برنامه: در خارج از شهرها مردم هنوز در اوضاع نيم‌قرن پيش زندگي مي‌كنند. چيزي از ميلياردها درآمد نفت به اين منطقه نيامده است. به همين سبب پيشمرگان روي نارضايتي اين مردم خيلي حساب مي‌كنند و مردم نيز به آنها اعتماد فراوان دارند. مدتهاست كه كنترل اين مناطق از دست (امام)خميني خارج شده است.
ورونيكا ـ 10/1/79 (ديماه 1357), هلند, زبان انگليسي
بيداري كردهاي ايران
اگرچه كشور كردستان روي هيچ نقشه‌اي وجود ندارد, اما چهارصد هزار كيلومتر وسعت و بيست‌ميليون نفر جمعيت دارد. با اين همه در تاريخ معاصر هرگاه كه كردستان بيدار مي‌شود, پنج كشور به خود مي‌لرزد: تركيه كه پنج‌ميليون كرد ساكن دارد. ايران و عراق كه هريك داراي دوميليون و بقيه. اين ملت با سابقة طغيان‌هاي طولاني كه همواره مانند ارامنه سركوب شده‌اند, ميان شوروي و سوريه تقسيم مي‌شوند. حزب دموكرات كردستان در سندي كه 28 مارس تسليم امام ?روح‌‌الله‌خميني? كرد, خواستار ?حقوق ملي براي كليه خلق‌ها به‌صورت خودمختاري يا فدراسيون در چارچوب ايران آزاد شده بود. حزب دموكرات تصريح كرده بود كه ?خلق كرد خواستار خودمختاري در چارچوب ايران آزاد براي ادارة امور تمام منطقة كردنشين است...?
فيگارو, فرانسه, 20/8/1979 (مردادماه 1358)
افزايش هرج و مرج در ايران
درگيري بين نيروهاي دولتي و كردها در سرحدات غربي ايران, نمايانگر فزوني هرج‌ومرج در ايران است. اواخر هفته آيتالله خميني اعلام كرد كه مركز يك استان در زير حملات نيروهاي كرد قرار گرفته است و فرمان بسيج عمومي نيروهاي دولتي را صادر كرد. در صورتي‌كه اين خبر حقيقت داشته باشد, از اهميت بسياري برخوردار است. اما در هر حال فرماندار استان مزبور مكرراً اين موضوع را انكار ميكرد. وي با ناراحتي ادعا ميكرد كه چرا دولت از من سؤال نكرده كه جريان از چه قرار است؟ بسياري از ايرانيان ديگر نيز گلة مشابهي را عنوان كردند. به‌راستي تهديدهاي بي‌رحمانه‌اي كه از جانب (امام) خميني و وزيران عنوان مي‌شود, احتمالاً به طغيان خلق كرد (كه دولت مدعي است قبلاً آغاز شده است) بيشتر دامن مي‌زند. يك چنين رفتار ناهنجاري با كردهاي مخالف نشانة بدي براي آيندة دولت بازرگان در تهران و روحانيت مقتدر آن در قم مي‌باشد. از زمان سقوط شاه تاكنون, هيچ‌يك از اين دو گروه, قدرت مورد نياز, جهت مقابله با مشكلات فوري را از خود نشان نداده‌اند. اگرچه شعارهاي فراواني وجود داشته, اما سياست‌هاي هماهنگ اتخاذ نشده است. مقامات, مشكلات خود را نتيجة يك سري شايعه‌پردازي در داخل و خارج ايران مي‌دانند.
فايننشنال تايمز ـ 21/8/1979 (مردادماه 1358), زبان انگليسي
اعدام‌هاي بيشتر؛ در حاليكه سربازان آيت‌آلله خميني شهرهاي بيشتري را متصرف مي‌شوند.
سربازهاي ايران آخرين دژهاي شورشيان را در تپه‌هايي كه شهر جنگ‌زدة سقز را در برگرفته سرنگون ساخته و 300 كرد را دستگير كردند. به ساكنان غيرنظامي اين شهر, 24 ساعت مهلت داده شد تا سلاح‌هاي خود را تسليم كنند. در ميان زندانيان چندين پرسنل نظامي نيز ديده شده كه گفته مي‌شود از تيراندازي به‌سوي شورشيان ممانعت ورزيده‌اند. علي‌رغم پيروزي ارتش, پادگان هنوز بي‌نظم و ترتيب بود و سربازان نيز مشغول تحكيم‌بخشيدن سنگرهاي خود شدند. مقاومت كردها در اوايل صبح ديروز بعد از تيراندازي درهم شكسته شد. ارتش, ايستگاه‌هاي بازرسي خود را در هر خيابان و نقطة حساس مستقر شاخت و تصويري از حكومت نظامي را ارائه كرد. شهر در آرامش بود و نانواها مشغول كار شدند. خبر كشته‌شدگان اين جنگ پنج روزه فوراً گزارش شد. در پادگان شهر سقز, سرهنگ سپهر, سعي كرد تا ميان روحانيون رقيب كه به درخواست وي و به مذاكره پيرامون شرايط صلح در پادگان حضور يافته بودند ميانجي‌گري كند. مشاجره ميان دو روحاني يكي به طرفداران حزب غيرقانوني دموكرات و ديگري به نمايندگي طرفداران جمهوري اسلامي... كردها هنوز كنترل شهر مهاباد و ايستگاه راديو و تلويزيون را در اختيار دارند. مهاباد در شمال شهر سقز قرار گرفته است.
ديلي تلگراف, 27/8/1979 (شهريورماه 1358), انگلستان
اولتيماتوم دولت به كردهاي ايران
دهكدة كردنشين ?سولدوز? ديروز در ميان شهر مهاباد و ستوني از زره‌پوش‌هاي نظامي دولتي قرار گرفت كه به منظور سرنگون‌ساختن دژ اصلي شورشيان كرد به اين منطقه ارسال شده بودند. به كردهاي سولدوز 24 ساعت اولتيماتوم داده شده بود تا راه اصلي نقده به مهاباد را به‌منظور عبور تانك‌هاي ارتش تخليه كنند. در يك خبر راديويي, فرماندهي تيپ 64 رضاييه كه كنترل آن شهر در دست دولت است گفت ?برادران عزيز كرد, ارتش به‌منظور برقراري نظم به آنجا اعزام و قدرت شليك كافي به‌منظور سركوبي شورشيان را در اختيار دارد, كلية شورشيان بايد طي چند ساعت منطقه مزبور را ترك گويند, در غير اين‌صورت سركوب خواهند شد.? سخنگوي عالي‌رتبة حزب غيرقانوني دموكرات كردستان در پاسخ به اين سؤال كه در صورتي‌كه ارتش دستور دهد كردها مهاباد را تخليه كنند, گفت ?در صورت عدم‌موافقت دولت با مذاكرات, جنگ خواهيم كرد و در صورت لزوم به تپه‌ها رفته و جنگ چريكي را آغاز خواهيم كرد.? كردها مي‌گويند كه يك منطقة مثلث شكل را كه از حومة مياندوآب در شمال گسترش دارد و از مهاباد گذشته و به سردشت در مرز عراق ختم مي‌شود, تحت اشغال خود درآورده‌‌اند. ولي ديروز دولت مدعي شد كه سربازان, سنگرهاي دفاعي كردهاي شورشي را منهدم ساخته و بعد از پنج‌روز نبرد, كنترل كامل شهر سقز را كه به يك قتلگاه مبدل شده بود, در دست گرفتند. شورشيان كه به‌سوي پادگان تيراندازي مي‌كردند و قصد داشتند دژ اصلي ارتش را مجدداً تصرف كنند, از مواضع خود در تپه‌هاي اطراف شهر درهم ريختة سقز عقب‌نشيني كردند. ديروز راديوي دولتي اعلام كرد به فرمان قاضي ويژه‌اي كه به منظور رسيدگي به شورشيان كرد به ناحيه اعزام شده است, نُه كرد به اتهام خيانت تيرباران شدند. حزب‌دموكرات كردستان تهديد كرده است در مقابل هر كردي كه از جانب دولت ايران به جوخة اعدام سپرده شود, آنها نيز به‌عنوان يك اقدام تلافي‌جويانه يك پاسدار انقلاب را تيرباران خواهند كرد. از زمان عزيمت آيتالله خلخالي به منطقه كردستان در غرب تاكنون, دست كم 45 نفر اعدام شده‌اند. آيتالله خلخالي به فرمان روحانيون مسلمان حاكم, به‌منظور مجازات كردن كساني‌كه در اين نبرد ضددولتي شركت كرده‌اند, به اين منطقه اعزام شده است. راديوي دولتي گفت: ?مردان مسلح در تهران, مديرمالي روزنامة كيهان و پسرش را به قتل رسانده و صاحب روزنامة مزبور را نيز مجروح ساختند.? راديوي دولتي برنامة عادي خود را قطع كرد تا خبر مزبور را به اطلاع عموم برساند. در عين حال آيتالله خميني ـ رهبر غيررسمي ايران ـ در حملة تازه‌اي عليه مخالفان سياسي خود گفت: ?آنهايي كه آزادي مي‌خواهند, فقط خواهان بازشدن كازينوها, بارها و فاحشه‌خانه‌ها و استفاده از موادمخدر مي‌باشند.? آيتالله خميني طي يك سخنراني كه مطبوعات تهران ديروز آن را گزارش كردند, گفت: ?زماني كه دموكرات‌ها دربارة آزادي سخن مي‌گويند, از ابرقدرت‌ها الهام مي‌گيرند. آنها مي‌خواهند كه پاي جوانان ما را به اماكن فساد بگشايند و درصورتي كه جوانان نيز خواهان چنين چيزي باشند در آن صورت ما ارتجاعي هستيم.?
گاردين, انگلستان,27 /8/1979 (شهريور ماه 1358)
حركت با چشمان بسته
كردهاي ايران نظير ديگر اقليتهاي غيرايراني, آماده و منتظرند تا در بحبوحة بي‌ثباتي و ركود كشور, خودمختاري به‌دست آورند. حتي با كمك روزنامه‌نگاران مطلع و آگاه در تهران, كسب خبر دربارة اين‌گونه وقايع بسيار مشكل است. ظاهراً آيتالله خميني بر آن است كه پيش از هرگونه تلا شي از اين دست, احساسات ناسيوناليستي ايرانيان را برانگيزد و در اين راه, مي‌تواند به شورشي كه وقوع آن به‌طور زودرس اعلام شده است, جامة حقيقت بپوشاند.
اكونوميست, انگلستان, 28/8/1979 (شهريورماه 1358)
?كودتاي? (امام)خميني در پس بحران كردها
محمد رشيد شكيبا, استاندار كردستان, با عصبانيت اظهار داشت: ?نمي‌دانم چه كسي چنين خبري به آيتالله خميني داده است. اين دروغ محض است. هيچ‌گونه اغتشاشي در اينجا نيست. آرامش در شهر و سربازخانه برقرار است و فرماندة محلي هيچ‌گونه نيروي امدادي درخواست نكرده است.? گزارشي كه اوايل هفتة گذشته از سنندج, بزرگ‌ترين شهر كردستان, رسيد با آنچه آيتالله خميني به مردم ايران اظهار داشته, مغاير است. هنگامي كه آيتالله خميني هشدار مي‌داد كه شهر در حال سقوط به دست شورشيان است, منابع در سنندج اظهار مي‌داشتند كه همه‌چيز آرام است. به هر تقدير, آيتالله و صداي انقلاب اسلامي با بوق و كرنا به تحريك احساسات مردم عليه كردها با مضمون ?توطئة كردها عليه جمهوري اسلامي? ادامه مي‌دادند. اما بسياري از ناظران معتقدند كه اين رويداد توسط (امام)خميني و طرفدارانش به‌عنوان دستاويزي جهت عملي‌كردن آنچه كه به يك كودتاي داخلي منجر مي‌شود, ترتيب داده شده است. با دستاويز قراردادن ?بحران كردها? آيتالله خميني خود را فرماندة‌كل‌قوا اعلام نمود و دستور داد تمام احزاب و جرايد مخالف, تعطيل شوند. منابع كرد در پاريس و تهران اظهار ميدارند ?جنگ در شهر كردنشين پاوه كه بحران اخير را به‌وجود آورد, نتيجة كار پاسدارها بود.?
ناظران داخلي و خارجي معتقدند كه آيتالله خميني اين زمان را براي مبارزه با كردها انتخاب كرد, زيرا بدينترتيب قدرت خود را تحكيم مي‌بخشيد و از سوي ديگر نمايش آشكار كردها براي خودمختاري در كشوري كه متشكل از اقليتهاي نژادي است, مي‌تواند مسري باشد. كردها, همانند ديگر گروه‌ها, بر سر خط‌مشي‌هاي مختلف سياسي دچار تفرقه‌اند.
رهبر شيعيان, همچنين امكان دارد در محكوم‌كردن عزالدين حسيني, رهبر مذهبي كردها راه خطا رفته باشد. اين اولين مرتبه است كه آيتالله خميني حكم مرگ رهبر مذهبي ديگري را داده است. كردها نمي‌توانند نيروهاي (امام)خميني را شكست دهند. اما آنها قادرند زماني‌كه رژيم وي از هرگونه حمايت سياسي و افراد نظامي براي يك جنگ طولاني برخوردار نبود, وي را به زحمت بيندازند.
هرالدتريبيون, آمريكا, 28/8/1979 (شهريور ماه 1358)
نويسنده: ام. ابراهيم, يوسف
ايران؛ شايعات توافق كردها و آيت‌الله‌ها
به واسطة ميانجي‌گري آيتالله شريعتمداري (مرد شمارة دو, در سلسلة مراتب مذهب شيعه كه به ميانه‌روي و تخصص در مسائل اقليت‌ها شهرت دارد) به موجب اين توافق كه شامل چهار اصل است, پاسداران انقلاب در مهاباد مستقر خواهند شد, ولي بايد آنها از ميان مردم كرد انتخاب شوند. در ضمن, اين توافق, جنبة عفو عمومي براي تمام مبارزان اصلي حزب دموكرات كردستان ايران (حزب منحله) را دارد. يك مقام مسئول حزب دموكرات كردستان توافقنامة امضاشده توسط نمايندگان كرد در تهران را به سادگي رد كرد. آيتالله خميني با پيشنهاد عفو عمومي براي رهبران كرد حزب دموكرات كردستان ايران, سعي دارد رؤساي مذهبي و سياسي كرد را از پايگاهشان جدا سازد. ارتش ايران در برابر تهديدها و اعدام‌ها, عمداً سكوت اختيار كرده و از مداخلة نظامي كه منجر به نبرد گسترده در مهاباد شود, اجتناب مي‌ورزد. ارتش ترجيح مي‌دهد بدون واردكردن ضربه اي, به هدف خود كه حضور در شهر مرزي, به‌عنوان يك وظيفة شغلي است, برسد.
فيگارو, فرانسه, 30/8/1979 (شهريورماه 1358)
تهران به كردها پيشنهاد صلح مي‌دهد
دولت ايران اعلام نموده است كه با شورشيان كرد آشتي كرده است, اما اين خبر ازسوي ستاد عملياتي كردستان تأييد نگرديده است. طبق خبر راديو دولتي, اين مصالحه ديروز با مذاكره مقامات دولتي و دسته‌اي از كردها كه براي مذاكره آمده بودند, برقرار شد. درنتيجة اين مصالحه, ارتش ايران مجاز خواهد بود كه وارد استحكامات كردها در مهاباد شود. گفته مي‌شود دولت موافقت كرده پس از ورود ارتش به مهاباد, از اعدام اعضاي سطح پايين حزب‌دموكرات كردستان چشم‌پوشي كرده و پادگان مهاباد را تبديل به دانشگاه نمايد و بعد از برقراري امنيت در موقع مناسب, شهر را ترك خواهد گفت. ?هاشم صباغيان? وزير كشور توضيح داد, نمايندگان كردها در مذاكره شركت داشته و با ورود ارتش به شهر مخالف نبودند. دولت اين مصالحه را اقدام مهمي خواند و اما به‌دنبال آن فرمان امامخميني تمام اميدها را براي صلح از بين برد. پيام يازده‌ماده‌اي آيتالله خميني كه شب سه‌شنبه صادر شد,, صراحت داشت كه جانيان و رهبران آنها بايد قلع و قمع شوند. امّا شورشيان كرد مورد عفو قرار خواهند گرفت, دستور دستگيري رهبران حزب دموكرات صادر شده است.
گاردين, انگلستان, 30/8/1979 (شهريورماه 1358)
نويسنده: تردگو, ليز
تهران به كردها پيشنهاد صلح مي‌دهد
دولت ايران اعلام نموده است كه با شورشيان كرد آشتي كرده, اما اين خبر از طرف ستاد عملياتي كردستان تأييد نگرديده است. با دستيابي به صلح, جنگ‌هاي شديدي كه از فورية گذشته ـ يعني از زمان به‌قدرت رسيدن آيتالله خميني ـ درگرفته, پايان خواهد يافت. طبق خبر راديو دولتي, اين مصالحه ديروز با مذاكرة مقامات دولتي و دسته‌اي از كردها كه به مذاكره آمده بودند, برقرار شد. درنتيجة اين مصالحه, ارتش ايران مجاز خواهد بود كه وارد استحكامات كردها در مهاباد شود. گفته مي‌شود دولت موافقت كرده پس از ورود ارتش به مهاباد از اعدام اعضاي سطح پايين حزب‌دموكرات كردستان چشم‌پوشي كرده و پادگان مهاباد را به دانشگاه تبديل نمايد و بعد از برقراري امنيت كامل, كردها خواهند توانست سپاه انقلاب خود را تشكيل دهند. راديو دولتي گفت: ?پس از برقراري امنيت درموقع مناسب, شهر را ترك خواهد گفت.? علي‌رغم اين اطلاعية دولت, هنوز روشن نيست كه آيا به كردها اتمام حجت يا پيشنهاد صلح داده شده است؟? و هاشم صباغيان وزيركشور توضيح داد كه نمايندگان كردها در مذاكره شركت داشته و با ورود ارتش به شهر مخالف نبودند. دولت اين مصالحه را اقدام مهمي خواند, اما به‌دنبال آن, فرمان (امام)خميني تمام اميدها را براي صلح از بين برد. پيام يازده‌ماده‌اي آيتالله خميني كه شب سه‌شنبه صادر شد, صراحت داشت كه جانيان و رهبران آنها بايد قلع‌وقمع شوند, شورشيان كرد مورد عفو قرار خواهند گرفت. دستور دستگيري رهبران حزب‌دموكرات نيز صادر شده است. رويتر اضافه مي‌كند ?حسن فهمي گونز? وزير كشور تركيه, گزارش مطبوعات را مبني بر اين‌كه كردهاي تركيه به ايران مي‌روند تا شورشيان كرد را در جنگ با ارتش ايران ياري دهند,تكذيب كرده است. 12 نفر از كردها در بيرون سفارت ايران در استكهلم به‌عنوان اعتراض به اعدام كارگران سوسياليست كرد, يكشنبة گذشته دست به اعتصاب غذا زدند.
گاردين, انگلستان, 30/8/1979 (شهريور ماه 1358)
نويسنده: ترگود, ليز
قرارداد تهران مورد قبول شورشيان كرد واقع نشد
معلوم نيست قراردادي كه روز چهارشنبه 29 اوت توسط هيئت نمايندگي كردستان و هيئت حاكمه دولت به امضا رسيد و طبق آن به ارتش اجازه داده شد كه به دژ مستحكم حزب دموكرات كردستان, يعني شهرمهاباد وارد شود, آيا به نتيجه خواهد رسيد يا موجب يك جنگ داخلي در كردستان خواهد شد؟ در اين مورد همچنان ترديدهايي باقي مانده است. چون در مورد اين توافق هيچ اطميناني ازجانب هيئت حاكمه داده نشده است. ازسويي هم رهبران حز ب منحلة كردستان نيز آن را رد كرده‌اند. هاشم صباغيان ـ وزيركشورـ اعلام كرده است كه اين قرارداد داراي چهار نكتة اصلي است:
ـ ارتش حق دارد وارد شهرمهاباد شود. ولي تخليه شهر موكول به زماني مناسب كه ارتش تشخيص دهد خواهد شد.
ـ افراد مسلح حزب دموكرات از يك عفو عمومي برخوردار خواهند شد.
ـ به محض اين كه ارتش پادگان شهرمهاباد را تخليه كند, اين محل تبديل به دانشگاه خواهد شد.
ـ امنيت شهر تأمين خواهد شد و پاسداران انقلاب از ميان افراد محلي برگزيده مي‌شوند.
با اين همه آقاي صباغيان اضافه مي‌كند كه ارتش در صورتي كه دولت تشخيص دهد وارد شهرمهاباد خواهد شد. در ضمن, تمام تصميمات با هيئت حاكمه خواهد بود. ازسوي ديگر يكي از مسئولان حزب دموكرات كردستان از طريق تلفن با خبرگزاري پارس تمام گرفته و ضمن تكذيب سخنان وزير كشور اعلام كرد: ?من مطمئن هستم كه هيئت كردستان با ورود ارتش به شهرمهاباد موافق نبوده است و هيچ‌كس در مهاباد پيدا نمي‌شود كه ورود ارتش را به شهر تأييد كند.? سه‌شنبه شب, راديو تهران اعلام كرد كه پيش از توافق هيئت مهاباد و دولت, پادگان مهم ارتشي در ?جلديان? غرب نقده, به‌دست شورشيان و ضدانقلابيون افتاده و يك سرباز هم كشته شده است. بعد از امضاي توافق هم در تهران گفته شد كه بين پاسداران انقلاب و شورشيان كرد, درگيري‌هايي روي داده است كه منجر به كشته‌شدن حدود پنجاه‌نفر شده است. در سردشت ده‌ها نفر از پاسداران انقلاب نيز كه در حال پياده‌شدن از يك هلي‌كوپتر نظامي بودند يا كشته شدند و يا به اسارت پيشمرگان درآمدند. در راه سردشت به بانه نيز حدود بيست يا سي‌نفر از پاسداران كشته و يا به طرز فجيعي توسط پيشمرگان حلق‌آويز شدند.
لوموند, فرانسه, 31/8/1979 (شهريور ماه 1358)
كردها از كشورهاي غيرمتعهد درخواست كمك كردند
حزب دموكرات كردستان كه غيرقانوني اعلام شده است, از كنفرانس كشورهاي غيرمتعهد كه در ?هاوانا? تشكيل يافته, درخواست كرده كه سياست امام خميني (رهبر شيعيان) را محكوم نمايد. در يك اعلاميه كه ازسوي كميتة مركزي حزب صادر گرديده آمده است كه آنها همچنين درخواست كرده‌اند كه آيتالله خميني را زير فشار قرار دهند كه به كشتار كردها پايان دهد. امكان دارد كه در اين كنفرانس از مسئلة كردها نيز صحبت به‌ميان آيد. همچنين در اعلامية كميتة مركزي حزب‌كردستان آمده است كه در ايران يك ديكتاتور واقعي مانند شاه ظهور كرده است و به رهبران احزاب و نيروهاي مخالف حمله مي‌شود؛ آزادي مطبوعات از بين رفته و تمام حقوق دموكراسي لغو شده است. اتحاد ملي افراطيون شيعه و اپوزيسيون غيرمذهبي دست‌چپي همواره به دشواري صورت گرفته است, ولي اگر زمامداران جديد در ايران ناگزير نبودند, با اين همه مسائل دشوار كه برخي ميراث رژيم پيشين و بقيه مخلوق دست خود آنهاست دست و پنجه نرم كنند, چنان اتحادي مي‌توانست دوام يابد. ازجمله مسائل يادشده عبارت است از: بيكاري, تورم, نقص قانون و برهم‌زدن نظم, ازهم‌گسيختگي نيروهاي بركنار شده عزيزالله رحيمي فرماندة پيشين دژبان مركز كه ويژگي‌هايي مربوط به خود دارد. ظاهراً معتقد است كه جنگ بهترين نيروي وحدت‌دهنده براي ارتش و كشور است. ارتش به‌دليل يك سلسله رويدادها اعتماد خود را از دست داده بود و اين امر سرانجام به استعفاي ژنرال ناصر فربد ـ رئيس ستاد كل ـ در ماده ژوئيه منجر شد. هر چند اعراب و كردها خواستار خودمختاري در درون يك ايران دموكراتيك هستند, مبارزه هر دو قوم جدا از يكديگر جريان دارد. در كردستان امكان يك جنگ تمام عيار داخلي رو به قوت نهاده است, به‌ويژه از هنگامي كه حزب دموكرات كردستان منحله اعلام شده و ارتش وارد آن استان گرديده است. شكل نهايي سياست خارجي و داخلي ايران بستگي به پيامد مبارزه چندوجهي قدرت دارد كه هم‌اكنون ادامه دارد. ظاهراً ايران آن‌گونه كه از درون و از بيرون مشهود است, به نحو خطرناكي در وضعيتي قرار دارد كه چه‌بسا به لبنان ثاني بدل شود.
زوددويچه سايتونگ, آلمان, 1/9/1979 (شهريورماه 1358)
سقوط سقز
بعد از سقوط مهاباد و بانه, كردها بايد متفق شوند و يا دست به جنگ‌هاي پارتيزاني بزنند. درحقيقت شهر مهاباد به دو دليل داراي اهميت است: نخست, جمعيت 75000 نفري آن و دليل ديگر, استقرار حزب منحله دموكرات كردستان در اين شهر مي‌باشد. در عين حال اين شهر مظهر هويت و شناسايي حزب دموكرات است. از پانزده روز پيش تاكنون نيروهاي آيتالله خميني جنگ بي‌رحمانه‌اي را عليه كردها شروع كرده‌اند. نبرد سختي بين شيعيان در مخالفت با سني‌هاي كرد درگرفته است. شهر سقز در 26 اوت سقوط كرد. در حاليكه صحبت‌هايي راجع به مذاكره بين دولت و كردها شده بود, هيئتي از شورشيان شمال غربي به تهران آمدند, ولي (امام)خميني با هرگونه مذاكره‌اي مخالفت كرد. ازسوي ديگر دادگاه انقلابي صادق خلخالي, به محاكمات خود ادامه داده و هشت كرد را در سنندج به اعدام محكوم كرده است. حتي آزادكردن چهل‌نفر از سربازان ايراني توسط كردهاي شورشي نتوانست تأثيري در دولت مركزي بگذارد. چون تمام اقداماتي كه براي مذاكره صورت گرفته بود با ناكامي روبه‌رو شد و جنگ نيز با شدت بيشتري ادامه پيدا كرد. به نظر مي‌رسد كه ارتش, شجاعانه در مقابل مقاومت ملت كرد ايران به پيروزي رسيد. يورش عليه شهر مهاباد بوده است, در صورتي كه مسئله, مهم‌تر از سقوط يك شهر مي‌باشد. اين سقوط, درحقيقت سمبلي از سقوط ملت كرد به‌شمار مي‌رود. ارتش توانست اين ملك خصوصي شورشيان را ظرف 24 ساعت و با نبردي در اطراف مهاباد ـ مخصوصاً در قسمت شرقي و شمالي ـ به تصرف درآورد. با سقوط شهرهاي كردنشين استان‌هاي كرمانشاه, كردستان و آذربايجان, يكي پس از ديگري به دست ارتش ايران صورت گرفت.
دژ مستحكم بانه:
درواقع ارتش تمام قواي خود را متوجه شهر بانه كرده است تا اين شهر و اطراف آن را نيز از وجود جنگجويان كرد پاك نمايد. يك سخنگوي حزب دموكرات كه رهبري شورش را به‌عهده دارد, اعلام كرد كه جنگجويان كرد تصميم ندارند كنترل شهر را به‌عهده بگيرند. در اين نوار مرزي مقاومت به بن‌بست خواهد رسيد. ولي حتي اگر ارتش هم ايستادگي كند, باز شورش مانند آتشي در زير خاكستر ثابت و برقرار خواهد ماند. دو رهبر شورشيان, قاسملو و عزالدين حسيني به بانه پناهنده شده‌اند. آيتالله خميني ديروز از قم پيام تازه‌اي براي ملت كرد فرستاد و از آنها خواست كه به ملت ايران پيوسته و رهبران خائن حزب دموكرات را معرفي كنند. در اين پيام كه توسط راديو منتشر شد, آيتالله تأكيد كرد كه به نيروهاي ارتشي در سراسر كشور دستور داده است بر ضد خائناني كه خود را به بيگانگان فروخته‌اند, تجهيز شوند.
فيگارو, فرانسه, 4/7/1979 (شهريورماه 1358)
ايراني‌ها مهاباد را تصرف كردند
ديروز ارتش ايران در حالي كه جت‌هاي جنگدة اف ـ چهار فانتوم آنها را حمايت مي‌كردند, وارد مهاباد ?پناهگاه كردهاي شورشي? شدند. هنوز پوسترهايي به ديوار آويخته است كه در آن از كردها خواسته شده است خود را براي جنگ آماده كنند و يا با خلخالي روبه‌رو شوند. سقوط مهاباد ضربة روحي سختي براي كردها بود كه در حال تلاش براي كسب خودمختاري هستند. ديروز در تهران از قول سخنگوي دولت گفته شد كه چهار سرباز اسراييلي, دو افسر عراقي و يك فرانسوي با كارت ساختگي خبرنگاري در كردستان دستگير شدند. صادق طباطبايي اظهار داشت كه وجود اين‌گونه افراد دليلي است بر توطئة‌خارجي صهيونيسم عليه ايران. با وجود درخواست‌هاي ?مصطفي چمران? مبني بر بازگشت كردهاي فريب‌خورده و توبه از اعمال زشتشان, ديروز مهاباد تقريباً خالي از سكنه بود. به‌رغم دستورات صادره از تهران پيرامون بازگشت ?خلخالي? به پايتخت, وي كه بيش از هشتاد كرد را به جوخة مرگ سپرده است, ظاهراً در نظر دارد به مهاباد برود. انتظار مي‌رود كه حضور ?خلخالي? در استان كردستان, به تيرگي روابط بين كردها و دولت مركزي بيشتر دامن بزند. در تلاشي كه به‌منظور بازگرداندن اوضاع كردستان به حال عادي, نخست‌وزير ايران با آيتالله خميني ملاقات كرد و كمك‌‌هاي پزشكي و مواد غذايي با هواپيما به كردستان فرستاده شد. اين محمولة هوايي در پي تعهد نخست‌وزير داير بر اختصاص يك روز درآمد نفت (برابر با 65 ميليون دلار) به هر يك از استان‌ها ازجمله كردستان فرستاده شد. گذشته از تبريكات بازرگان به ارتش به‌خاطر تلاش‌هاي اخير آنها در كردستان, ناظران سياسي احساس مي‌كنند كه نخست‌وزير از روشي كه قم در كردستان, اعمال كرده, ناخرسند است. جمعة گذشته وي اعتراف كرد كه فرمان آيتالله خميني مبني بر بسيج عمومي كه دوهفته قبل اعلام شد, بر پاية ?اطلاعية غلط? صورت گرفته است.
گاردين, انگلستان, 4/9/1979 (شهريورماه 1358)
نويسنده: ليزتر, گود
مسئلة كردها
كردها را قومي به‌شمار آوريد كه از نظر نژادي, فرهنگي و زباني, جامعه‌اي متمايز هستند و به تعداد تقريباً 12 ميليون نفر در سراسر بخش‌هاي آسياي غربي و ازجمله ايران پراكنده‌اند. آنان اگر در هر دنيايي كه صادقانه پاي‌بند اصل خودمختاري ملي باشد زندگي مي‌كردند, از ده‌ها سال قبل, كشوري از آن خود ايجاد كرده بودند. ليكن آنها در كشورهايي نظير اتحاد جماهير شوروي, تركيه و عراق زندگي مي‌كنند و اين كشورها, هم مصمم هستند و هم نيروي آن را دراند كه تمايلات سياسي كردها را سركوب نمايند. در حال حاضر مسئلة كردستان, تنها در ايران جنبة‌حياتي به خود گرفته است. كردهاي ايراني در بدو امر از رژيم جديد استقبال كردند. هنگامي كه رژيم جديد نشان داد كه درقبال آرمان‌هاي اقليتهاي غيرايراني ساكن كشور, كمتر از رژيم پيشين روي ترش نمي‌كند, كردها به قيام مسلحانه متوسل شدند. آيتالله خميني مي‌كوشد اين قيام را سركوب كند و بدين‌منظور خود را فرماندة كل قوا اعلام كرده است. بهترين طريقه براي آن‌كه كردها بتوانند از پشتيباني اعراب و مسلمانان برخوردار گردند, آن است كه به اسراييل متوسل شوند.
هرالد تريبيون, آمريكا, 5/9/1979 (شهريورماه 1358)
ايران: موضع‌گيري كردها
آيتالله روح‌الله خميني بارها آمريكا را تهديد كرده است؛ اما هفتة گذشته هدف رهبر اسلامي ايران, مسكو بود. (امام)خميني در سخنراني خود كه از راديو پخش مي‌شد, براي اولين‌بار اشاره كرد شوروي در شورش مسلحانه قبايل كرد ايران, كه اخيراً مبارزة طولاني خود را به خاطر خودمختاري بار ديگر از سرگرفته‌اند, دست داشته است. و هشدار داد, مردم فاسدي كه با كشورهاي خارجي در تماس هستند سعي دارند در كردستان رژيمي كمونيستي برقرار كنند و از مردم كرد خواست تا خودشان شياطين كمونيست را از آن منطقه برانند. به علاوه وي به قواي انتظامي دستور داد شورشيان كرد را سركوب كرده و رهبران آنها را بلادرنگ اعدام نمايند. رهبران كرد هرگونه مداخلة كمونيست‌ها را در شورش هفته‌هاي اخير تكذيب كردند. شوروي در سال 1946 براي برقراري حكومت كوتاه‌مدت جمهوري كرد در شمال غرب ايران, كمك‌هايي كرده بود. قاسملو گفت: ?همساية بزرگ شمالي ايران, دوست قديمي ماست و حمايت سياسي آن كشور براي ما اهميت دارد.?
قواي انتظامي پس از سركوبي شورشيان در شهر سقز, هفتة گذشته آمادة حمله به مهاباد يعني نقطة اصلي دفاعي كردها بود. در شهر سقز جنب‌وجوش بيشتري به‌چشم مي‌‌خورد. آيتالله صادق خلخالي دادستان منصوب آيتالله خميني, سرگرم ارزيابي شيوة اجراي عدالت توسط دادگاه‌هاي انقلابي بود. وي پس از ورود به كردستان, دستور اعدام حداقل 78 نفر را كه تقريباً همة آنها كرد بودند, صادر كرده بود. در حومة شهر مهاباد, من با 35 نفر از كردها كه در زير پل‌هاي جاده سنگر گرفته بودند صحبت كردم. آنها مدت يك‌ماه بود كه در آنجا به‌سر مي‌بردند. فرماندة كردها فارز كريم گفت: ?نمي‌خواهيم به انقلاب لطمه بزنيم. ما حق خود را مي‌خواهيم و مادام كه به ما خودمختاري داده نشود, در اين سنگر باقي خواهيم ماند.?
آمريكا با نگراني, وقايع كردستان را دنبال مي‌كند و معتقد است اوضاع اين منطقه بيشتر در جهت مخالفت با رژيم (امام)خميني است. دولت آمريكا كه خواهان يك دولت قوي و استوار در ايران مي‌باشد, بي‌سروصدا در پي بهبود روابط خود با رژيم (امام)خميني بوده است و اخيراً با فروش مقدار كمي گازوئيل و نفت سفيد به منظور جلوگيري از كمبود اين مواد در ايران موافقت كرد. اظهارات هفتة گذشته يكي از مقامات نفتي ايران داير بر اين‌كه ايران به اين نفت نيازي ندارد و احتمالاً آن را با سود بيشتري به خارج خواهد فروخت, باعث نگراني دولت آمريكا گرديد.
نيوزويك, آمريكا, 13/9/1979 (شهريورماه 1358)
شورش در كردستان
شورش تا حدودي در كردستان ادامه دارد. روز دوشنبه در مهاباد تظاهراتي به‌عنوان همبستگي با رهبران حزب دموكرات كردستان ايران كه از جانب دولت غيرقانوني اعلام شده است, انجام گرفت و اگر پاسداران انقلاب مداخله نمي‌كردند, هيچ‌گونه حادثه‌اي بروز نمي‌كرد. در حال حاضر, سوءقصدهاي چريك‌هاي كرد در روزهاي گذشته رو به فزوني گذاشته است. ازسوي ديگر, آغاز سال تحصيلي ده‌ميليون دانش‌آموز و دانشجو, با نظم خاصي انجام گرفت. به نظر مي‌رسد كه ايرانيان جوان حفظ آرامش را كه ازسوي نخست‌وزير و امام خواسته شده بود, رعايت كردند. هيچ‌گونه فعاليتي در دبيرستان‌ها و دانشگاه‌ها ازسوي احزاب غيرمذهبي و يا چپي ديده نشده است.
لوموند, فرانسه, 26/9/1979 (مهرماه 1358)
عراق از كردهاي ايران حمايت مي‌كند
شوروي كه سال گذشته از افغانستان به‌عنوان پايگاهي براي حمايت از دشمنان شاه استفاده ميكرد اكنون درگير همان عمليات جاه‌طلبانه در ايران است؛ تلاش در واژگوني رژيم مذهبي آيتالله خميني و گماشتن يك رژيم ائتلافي ماركسيستي كه بيشتر تابع خواست‌هاي مسكو باشد. با آن‌كه شوروي از سقوط شاه استفادة استراتژيكي بسياري برده است, اما نقشي كه (امام)خميني در برانگيختن مسلمانان عليه رژيم طرفدار شوروي در افغانستان دارد و همچنين مخالفت‌هاي سياسي اخير وي با كمونيست‌هاي ايران, هشداري براي آنان محسوب مي‌شود. دولت‌هاي ايران, عراق, سوريه و تركيه كه هر كدام سهمي در بي‌ثباتي سرزميني كه كردها در آن زندگي مي‌كنند دارند, هميشه كردهاي استقلا‌ل‌طلب را استثمار نمودهاند. پيش از برقراري روابط دوستانه با عراق در سال 1975, شاه از كردهايي كه در مرزهاي غربي عليه عراق شورش كرده بودند, حمايت ميكرد و امروز اين عراقي‌ها هستند كه حامل اصلي شورش كردها در ايران به‌شمار مي‌روند. محبوب‌ترين گروه كردها, يكي حزب دست‌چپي دموكرات كردستان و ديگري سني‌هاي طرفدار شيخ‌حسيني هستند.
ديلي‌تلگراف, انگلستان, 1/10/1979 (مهرماه 1358)
چرا كردها دوستي ندارند؟
چرا كردها هم مثل فلسطيني‌ها نباشند؟ سياستي كه به موجب آن حقوق مشروع انسان‌ها تنها در صورتي به رسميت شناخته مي‌شود كه مدعيان آن بتوانند در صحنه بين‌المللي به حد كافي جنجال فراهم آورند, يك سياست كاملاً استقراريافته است. شايد چنين سياستي براي سلامت وزراي خارجه لازم است. زيرا در غير اين صورت ميزان كارهايي كه به عهدة آنها گذاشته شده, هيچ‌گونه حدومرزي نداشت. با اين همه توجيه چنين سياسيت در هر زمينة ديگر بسيار مشكل است. كردها قبل از جنگ جهاني دوم براي خودمختاري جنگيده‌اند و شكست‌هاي متناوب, آنها را سر به راه كرده است. آنها سفرا را نمي‌‌كشند, هواپيماربايي نمي‌كنند, در تپه‌ها زندگي مي‌كنند. چه كسي اهميت مي‌دهد؟ كردها يك بار ديگر به مقاماتي كه تحت كنترل آنها زندگي مي‌كنند, شديداً فشار مي‌آورند.آنها به‌خصوص روي ايران تكيه مي‌كنند (عراق را به عنوان يك كمك‌دهنده و تهيه‌كننده نگه‌داشته‌اند) و به‌دست آوردن هرگونه موفقيتي در اين راه باعث مي‌شود تا در جمع آيت‌الله‌ها تصميمات انتقام‌جويانه‌اي براي آنها در نظر گرفته شود. گرچه تنها حامي كردها, اتحاد جماهير شوروي و ديگر متحدينش هستند. اما به‌طور رسمي و يا از طريق ارائة پيش‌نويس راه‌حل به سازمان ملل متحد, از آنان پشتيباني مي‌كنند. به همين دليل ممكن است كردها بار ديگر طعم شكست را بچشند. به هر صورت طرفداري از حقوق اجتماعي, به‌خصوص حقوق اقليتهاي نژادي, چيزي نيست كه شوروي خواستار تقويت آن باشد. مبادا كه اين ايده در كشور خودش به آزمايش گذارده شود. ولي مهمات كردها, به غير از آنهايي كه در جنگ‌ها به‌دست آمده, ساخت شوروي و چكسلواكي مي‌باشند. از آنجا كه كردها اوضاع سياسي بخشي از خاورميانه را بي‌ثبات نمودهاند, بايد تقويت شوند. منطق مسكو نيز به همين سادگي است. در مقابل ايران نيز بهتر ديد كه كردها را به عنوان نيروي شورشي ماركسيست معرفي كند تا يك اقليت قومي ناراضي همچون عرب‌هاي ايران. يكي از تفاوت‌هايي كه بين فلسطين و كردها وجود دارد اين است كه فلسطيني‌ها با دشمن مورد قبولي چون اسراييل مي‌جنگند. در حالي كه كردها با دولت‌هاي اسلامي كه در جمع به نفع جهان سوم فعاليت دارند, درستيزند. تفاوت ديگر بين اين دو آن است كه فلسطيني‌ها توسط نمايندگي‌هاي خود در كشورهاي توليدكننده در كنترل موجودي نفت عرب نفوذ دارند, در حاليكه كردها با كشورهاي توليدكنندة نفت از جمله ايران و عراق مخالفت مي‌ورزند. بنابراين اجراي عدالت در مورد فلسطيني‌ها در درجة اول اهميت قرار دارد و چنانچه ملاقاتي به‌منظور پيشبرد اين هدف صورت بگيرد, ماية دلخوشي خواهد بود. در حاليكه موضع عدالت براي كردها در فهرست منظور نشده و جلسه‌اي هم در اين مورد تشكيل نگرديده است. گفته مي‌شود كه جمعيت كردها دوازده‌ميليون نفر است و به اين ترتيب مشكل آنها مربوط به يك كشور نخواهد بود. زيرا سرزمين كردستان كه آنها ادعاي مالكيت آن را مي‌كنند, قسمتي از ايران, عراق, تركيه و سوريه را تشكيل مي‌دهد و به اين ترتيب با جبهة قدرتمندي مواجه مي‌باشند. فلسطيني‌ها كه تعدادشان بسيار كمتر است و نمايندگانشان در همه‌جا حضور دارند, تنها با يك كشور روبه‌رو مي‌باشند. ظاهراً مشكل بتوان تفاوت يك جنبش آزاديخواهي با جنبش‌هاي ديگر را از نظر حقانيت, مشخص نمود. اما از نظر سياسي اين كار بسيار آسان است. مسئلهاي كه اين روزها مطرح است اين است كه تمام كساني‌ها از حق مشروع فلسطيني‌ها دفاع مي‌كنند, بدون آن‌كه توجهي به كردها نشان دهند, بايد در مورد انگيزه‌هاي خود تجديدنظر كنند. چرا كه فلسطيني‌ها از نظر بين‌المللي خيلي مورد توجه قرار دارند, ولي كردها به قدر كافي جلب توجه نمي‌كنند.
گاردين, انگلستان, 16/10/1979 (مهرماه 1358)
كردها براي انقلاب در شرق تركيه ا رتشي تشكيل مي‌دهند
يكي از اعضاي كميتة مركزي حزب منحله دموكرات كردستان ادعا كرده است كه كردهاي شرق تركيه در حال برپاكردن يك ارتش خلقي هستند كه به‌زودي آمادة جنگ براي كسب خودمختاري خواهد بود. وي اظهار داشت ?ما مي‌دانيم كه بدون تلاش مسلحانه, قادر به كسب خودمختاري نخواهيم بود و ما ابتدا خواهان خودمختاري تمام و كمال براي كردهاي تركيه هستيم و پس از آن براي تمام كردستان.? كردها ?دياربكر? را پايتخت آيندة ايالات آزاد خود تلقي مي‌كنند. دياربكر مركز يكي از 19 استان ترك‌نشين كشور تركيه است كه در آن حكومت نظامي اعلام شده و سربازان در خيابان‌ها مشغول گشت هستند. سياست تركيه در مقابل با كردها, عبارت از نگهباني شديد از منطقه وسيعي در نابودي همة اشكال ناسيوناليستي كردهاست. تمام برنامه‌هاي راديويي و نشريات كردها قدغن شده‌اند. آموزش در تركيه به زبان تركي است و حتي نوارهاي موسيقي اصيل كردي نيز به صورت پنهاني به فروش مي‌رسند. به عقيدة ترك‌ها, خلقي به اسم كرد در تركيه وجود ندارد, بلكه آنها ترك‌هاي كوه‌نشين هستند. كردها خود را شهروند درجة دوم مي‌دانند و تصميم دارند درخصوص اين مسئله كاري بكنند. يكي ديگر از رهبران كرد اظهار داشت كه از سال 1930 هيچ قيامي در كردستان تركيه به‌وقوع نپيوسته است. اما كردستان در پنج كشور قرار دارد و كردها هميشه در جايي در حال جنگ بودهاند.
ديلي تلگراف, انگلستان,22 /10/1979 (مهرماه 1358)
نويسنده: بلاج, جان
پيشنهاد كردها به (امام) خميني تسليم شد
ديروز آقاي بازرگان, نخست‌وزير ايران, به شهر مذهبي قم سفر كرد تا پيشنهادهايي را در جهت پايان‌دادن به زدوخورد شديد كردستان با آيتالله خميني در ميان گذارد. اين پيشنهادها كه گفته مي‌شود هفتة گذشته از جانب كردها تسليم شده است, روز شنبه در اجلاس ويژة كابينه مورد بحث و مذاكره قرار گرفت, ليكن جزئيات آن هنوز اعلام نشده است. گويا يكي از موضوع‌هاي اصلي كه ضمن اين پيشنهادها عنوان شده است, درخواست عفو براي رهبران كرد يعني شيخ‌عزالدين حسيني و دكتر عبدالرحمان قاسملو مي‌باشد. زماني كه آيتالله خميني در ماه اوت, نيروهاي مسلح را جهت سركوبي شورشيان كرد به اين منطقه گسيل داشت, اين دو تن, خائن ناميده شدند و ناچار به اختفا پناه بردند. از ديگر موضوع‌هاي پيشنهادشده, احتمالاً عقب‌نشيني پاسداران وفادار به آيتالله خميني و ايجاد شوراي نيمه‌مختار شهر مي‌باشد. اين پيشنهادها توسط داريوش فروهر وزير مشاور, كه پس از يك سلسله مذاكره با رهبران كرد به تهران بازگشته است, تسليم شد. براساس گزارش خبرگزاري دولتي, نمايندة ويژة (امام)خميني ديروز ه ?خانقين? واقع در مرز ايران و عراق رفت تا با مقامات عراقي مذاكره نمايد. اين مذاكرات به‌دنبال دعاوي روحانيون و دولت ايران مبني بر اين‌كه عراق به شورشيان كرد كمك مي‌كند, انجام مي‌گيرد. ديروز تيراندازي شديدي در بخشي از مهاباد كه تحت محاصره است درگرفت, ليكن منابع شورشي گفتند كه هنوز صدها چريك كرد بخش اعظم شهر را در اختيار دارند. روزنامة ديلي تلگراف مورخ 22 اكتبر 1979 در مقاله‌اي زير عنوان ?جهت پايان‌دادن به حمله‌هاي چريكي, بازرگان با آيتالله خميني ملاقات كرد? به قلم: ?توني آلن ميلز? ضمن اشاره به مطالب فوق ميافزايد:
?گفته مي‌شود شب گذشته سربازان لشكر 64 ارتش, جاده‌هاي اصلي را بسته و مانع ورود و خروج مردم از شهر شدند. ليكن منابع كرد مدعي شدند كه شورشيان هنوز جادة اصلي بين مهاباد و مياندوآب را تحت كنترل خود دارند. اكنون دولت و رهبران مذهبي, ظاهراً دريافته‌اند كه تحت پيگيرد قراردادن كردها در اواخر ماه اوت و اوايل سپتامبر يك اشتباه بوده است. نارضايتي داخلي به همراه فعاليت‌هاي پاسداران انقلاب و عدم تمايل ارتش به دخالت در زدوخورد فيزيكي و بالاتر از همه, عزم راسخ و مهارت كردها در مبارزه, موفقيت ظاهري دولت در آغاز ماجرا را, نقش بر آب كرده است.
گاردين, انگلستان, 22/10/1979 (مهرماه 1358)
نويسنده: ترگود, ليبز
نبردهاي شديد در مهاباد, شورشيان كرد و چريك‌هاي اسلامي را رو در رو قرار داد
درنتيجة محاصرة شهر مهاباد از چند روز گذشته به‌وسيلة ارتش و همچنين درگيري روزهاي شنبه 20 و يكشنبه 21 اكتبر اين شهر دچار كمبود موادغذايي و سوختي شده است. در درگيري مسلحانه كه روز شنبه بين نيروهاي ارتش و شورشيان كرد روي داد و بيش از چهارساعت به‌طول انجاميد, به گزارش فرستادة مخصوص امامخميني, شيخ حسين كرماني, 74 تن كشته شدند. آقاي صباغيان ـ وزير كشورـ در مورد صحت اين رقم ترديد دارد. وضع آن‌قدر وخيم شده بود كه شنبه شب يك اجلاس فوق‌العاده بين امام خميني و اعضاي دولت به رياست آقاي بازرگان ترتيب يافت. به نظر مي‌رسد مسئلة كردستان موضوع مورد اختلاف خود دولت نيز به‌شمار آيد. از يك‌سو گروهي تمايل به دادن اولويت به مذاكره و گروهي ديگر تمايل به اعمال قدرت دارند. ظاهراً برخي از وزيران مخالف حضور نيروهاي نظامي در شهر مهاباد هستند. در حالي كه آقاي داريوش فروهر ـ وزير مشاورـ پيشنهاد رهبران كرد را كه مخفيانه به‌منظور دستيابي به يك راه‌حل با آنها ملاقات كرده به تهران آورد. آقاي چمران ـ وزير دفاع ـ همچنان به رهبري عمليات ?پاكسازي? در منطقه ادامه مي‌دهد. آقاي بازرگان نيز, خود پيشنهادهاي كردها را به اطلاع امام رساند و به احتمال زياد گمان مي‌رود كه مورد قبول واقع شده باشد. يكشنبه شب در يك نطق تلويزيوني, رهبر انقلاب, با تأكيد بر اين‌كه اميدوار است مانع جاري‌شدن خون در كردستان شود, به نظر مي‌رسد كه روش ملايمتري در پيش گرفته باشد. روزنامة لوموند (مورخ 21 و 22 اكتبر) خبر مربوط به وقايع اخير كردستان را درج كرده است و از قول خبرگزاري فرانسه مي‌نويسد: ?به گفتة منابع كرد, آقاي داريوش فروهر وزير مشاور در مأموريت اطلاعاتي خود به كردستان, بار ديگر روز پنجشنبه با شيخ حسيني رهبر مذهبي سني‌هاي كرد ملاقات كرده است.?
لوموند, فرانسه, 23/10/1979 (آبان‌ماه 1358)
بازرگان و آيتالله خميني مسائل كردها را مورد بررسي قرار مي‌دهند
آيتالله خميني و مهندس بازرگان (نخست‌وزير) در قم بر سر مسئلة اكراد وارد مذاكره شده‌اند. بازرگان در اين ملاقات نتايج سفر ?فروهر? را كه چند روزي در منطقه بوده است, به اطلاع آيتالله خميني رسانيد. در روزنامه‌هاي روز دوشنبة تهران, براي اولين‌بار افكاري ارائه شده است مبني بر اين‌كه بعضي از گروه‌ها در ابتدا مايل بودهاند با نوميدي نسبت به مذاكرات, آن را فلج نمايند. البته در اين مطالب نامي از كسي برده نشده است. ولي روزنامة ?خلق مسلمان? اشاره كرده كه دكتر چمران (وزير دفاع) خواستار حل مشكل از طريق سياسي است, نه نظامي. فرماندة پادگان مهاباد اظهار داشته بود, دستور محاصره شهر از بالا صادر شده و او به عواقب اين كار كاملاً واقف مي‌باشد و درنتيجه در شهر مهاباد اهالي از نداشتن آذوقه و سوخت در زحمت به‌سر مي‌برند. فرماندار مهاباد در مصاحبه با خبرگزاري پارس, محاصرة محل و كنترل راه‌هايي را كه به شهر منتهي مي‌شود, محكوم كرده و از اين‌رو شهر كاملاً در كنترل پيشمرگان كرد است.
فرانكفورتر آلگماينه, آلمان, 23/10/1979 (آبان‌ماه 1358)
اكراد, كنترل مهاباد را به‌دست گرفته‌اند
طبق اظهارات ?جمشيد حقگو? استاندار آذربايجان غربي ايران, شورشيان كرد, مجدداً ادارة قسمت‌هاي زيادي از مناطق سابق خود در مهاباد را به‌دست گرفته‌اند. طبق اطلاعات واصله ازسوي حقگو, شورشيان موفق شدند سربازان مستقر در شهر مهاباد را مجدداً به سربازخانه‌هاي خود عقب برانند. بر اثر انفجار بمب در نزديك خودروي ارتشي, هشت نفر از سربازان به قتل رسيدند. استاندار آذربايجان غربي اظهارات روزنامة ?بامداد? را مبني بر اين‌كه دولت ايران طرحي را براي سياست جديد در قبال اكراد پياده كرده است, مورد تأييد قرار داد. در اين شوراي پيش‌بيني شده در طرح چمران ـ وزير دفاع ـ , صباغيان ـ وزير كشورـ و سحابي ـ رئيس‌سازمان برنامه و بودجه ـ شركت دارند. حقگو حتي اطلاع داد كه او به زودي با مهمترين رهبران كرد (شيخ‌حسيني و عبدالرحمان قاسملو) به مذاكره خواهد پرداخت. رهبر انقلاب ايران آيتالله خميني در مورد شكاف در انقلاب هشدار داد و مخالفان جمهوري اسلامي را تهديد نمود كه اگر در مقابل ملت بايستند آنها را درهم خواهد كوبيد.
فرانكفورتر آلگمانيه, آلمان, 24/10/1979 (آبان‌ماه 1358)
دولت و روحانيون, در يافتن راه‌حل سياسي براي برخوردهاي كردستان به توافق رسيدند
با شكست آقاي داريوش فروهر ـ وزير مشاورـ در حل مشكلات استان‌ها, در تماس خود با كردها, هيئت وزيران, سه‌شنبه 23 اكتبر در طي جلسه‌اي ?هاشم صباغيان (وزيركشور), دكترمصطفي چمران (وزير دفاع) و عزتالله سحابي (مشاور وزير و سرپرست سازمان برنامه و بودجه) را به‌عنوان نمايندگان دولت با اختيارات تام جهت بررسي بحران كردستان معرفي و اختيارات خود را به آنها تفويض نمود. وظايف اين هيئت اعزامي در زمينه‌هاي سياسي, اقتصادي و نظامي خواهد بود. استاندار استان كردنشين آذربايجان غربي, آقاي جمشيد حقگو هم به‌نوبة خود اعلام كرد كه او از دولت اجازه گرفته تا با رؤساي ياغي كرد ازجمله آقاي عبدالرحمان قاسملو ـ دبيركل حزب دموكرات كردستان ـ ملاقات كند. مجاز است تا به ابتكارات جديد سياسي دست زند. آيتالله شريعتمداري هم سكوت طولاني را شكست و اعلام آمادگي كرد تا به شرط آن‌كه طرفين دعوي به تصميمات گرفته شده عمل نمايند, نقش ميانجي را در بحران كردستان ايفا كند.
لوموند, فرانسه,25 /10/1979 (آبان‌ماه 1358)
انتقاد شوروي از سياست ايران در مورد اكراد
اتحاد جماهير شوروي نارضايتي خود را نسبت به روش نظامي كه ازسوي دولت ايران عليه كردهاي شورشي اعمال شده آشكار كرد. روزنامة حزبي ?پراودا? روزجمعه نامة يك كرد روسي را منتشر نمود كه نوشته بود: ?در ايران به اقليت كرد فشار زياد وارد مي‌آيد.? اين نامه متعلق به پزشكي به‌نام دكتر ?س. سليمانوف? ازجمهوري قزاقستان است. در اين نامه آمده است كه ?مقامات ايراني به تقاضاي خودمختاري اكراد با سركوبي جواب داده‌اند. اتحاد شوروي به اين علت از خودمختاري اكراد ايران حمايت مي‌كند, زيرا بلافاصله بعد از جنگ جهاني دوم در تأسيس جمهوري كردستان كه مدت آن خيلي كوتاه بود, شركت داشت.?
فرانكفورتر آلگمانيه, آلمان,27 /10/1979 (آبان‌ماه 1358)
طرح قدرت‌نمايي كردها
هزاران كرد ازجمله بيش از هزار تن چريك پيشمرگ, به درخواست شيخ‌عزالدين حسيني ـ رهبر غيرقانوني شناخته‌شدة كردها ـ به‌منظور برگزاري تظاهرات ديروز در شهر مهاباد اجتماع نمودند. واحدهاي ارتش و پاسداران انقلاب شهر مزبور در پادگان‌هاي خود باقي ماندند و اين درحالي بود كه گروه‌ها در شهر به يكديگر مي‌پيوستند و حامل پوسترهايي بودند كه از رهبران كرد ـ كه از جانب آيتالله خميني در ماه اوت غيرقانوني اعلام شده بود ـ حمايت مي‌كردند. شيخ حسيني از كردها خواست تا به منظور نمايش قدرت و مقاومت در مقابل دولت مركزي به‌سوي قبور افرادي كه در جنگ ميان نيروهاي امنيتي و چريك‌هاي كرد جان خود را از دست داده‌اند راه‌پيمايي كنند و سپس با اقوام كشته‌شدگان ديدار كنند. ارتش و دولت, جداگانه اعلاميه‌هايي صادر نمودهاند, مبني بر اين‌كه آنها به اقدام معترضانه‌اي عليه كردها دست نخواهند زد. ديروز به نقل از آقاي هاشم صباغيان ـ وزيركشورـ گفته شد كه دولت هرگونه عمليات نظامي را به‌منظور انجام مذاكرات گروه چهارنفرة اعزامي وزيران براي يافتن يك راه‌حل صلح‌آميز متوقف خواهد كرد. مسئلة يافتن اين راه‌حل از ماه مارس, موجبات نگراني دولت را فراهم ساخته است. ژنرال حسين شاكر رئيس ستاد ارتش تأييد كرد كه ارتش به هيچ‌گونه عمليات مسلحانه دست نخواهد زد, ولي اضافه كرد كه شديداً با هرگونه تعرض و يا تحريك عليه نيروهاي مسلح مقابله خواهد شد.
گاردين, انگلستان,1 /11/1979 (آبان‌ماه 1358)
نويسنده: كامينگ بروس, نيكولاس
?حقوق? وعده داده شده به كردها
ديروز همزمان با وعدة دولت در مورد تفويض حقوق قانوني كردها, چنين به نظر مي‌رسد كه آيتالله خميني سياست خود را مبني بر كوشش در سركوبي كردهاي شورشي تغيير داده است. اما در حاليكه ميان نمايندگان كردها و گروه اعزامي دولت در مهاباد مذاكراتي جريان داشت, شب گذشته از نبرد سنگين شورشيان با سربازان و پاسداران انقلاب در شهر كردنشين ?پاوه? گزارشي منتشر شد. ديروز نيز گروه اعزامي دولت كه مركب از آقاي هاشم صباغبان (وزير كشور) وآقاي داريوش فروهر (وزير در امور استان‌ها) با هلي‌كوپتر به پادگان مهاباد عزيمت نموده و در حالي كه مورد استقبال توأم با خوش‌رويي سه‌هزار كرد قرار گرفته بودند, از آنجا به دفتر فرمانداري عزيمت كردند. آقاي صباغيان گفت كه آماده است تا در مورد مسئلة خودمختاري با شيخ‌عزالدين حسيني و دكتر قاسملو به مذاكره بپردازد. آقاي فروهر نيز اظهار داشت كه خواسته‌هاي كردها قانوني است و بايد برآورده شود. ديگر ناظران سياسي خاطرنشان ساختند كه كردها به ميزان قابل‌توجهي اسلحه از شوروي دريافت كرده‌اند.
ديلي‌تلگراف, انگلستان, 3/11/1979 (آبان‌ماه 1358)
نويسنده: روي, آميت
هيئت حسن نيت در كردستان
سرانجام مقامات دولتي ايران بعد از مخالفت‌هاي سرسختانه با اقليت قومي كرد در قبال آنها روش ملايمتري را اتخاذ نمودهاند. مقامات دولتي, ديروز براي مذاكره صلح وارد ?مهاباد? مركز كردستان شده و گفتند در مورد خواسته‌هاي كردها و خودمختاري با رهبران فراري آنها حاضر به مذاكره مي‌باشند. اعزام يك هيئت نمايندگي مركب از سه وزير از جانب آيتالله خميني كه اختيار دارند با حزب منحله دموكرات كردستان گفت‌وگو كنند, هنگامي صورت مي‌گيرد كه قبل از آن و در هفته‌هاي اخير, شورشيان كرد موفق شدند, تقريباً تمامي مواضعي را كه در طي هجوم ارتش در ماه سپتامبر از دست داده بودند, بار ديگر به‌دست آورند. شرق, كمتر از غرب نيست و اميدوارم همواره ارزش‌هاي بزرگ خود را كه مهمان‌نوازي, انسان‌دوستي و عفت مي‌باشد حفظ كند. در عين حال نهضت تدريجي و لازم براي آزادي زن را نيز در پيش گيرد. واقعيت ايراني در چارچوب واقعيت‌هاي غرب, راست يا چپ نمي‌گنجد و تنها مي‌توان آن را از طريق اسلام درك كرد و اين براي غربيان قابل درك نيست و شايد هم همين موضوع باعث شده چنين نقشه‌هاي شومي طرح شود.
فاينشنال تايمز, انگلستان, 3/11/1979 (آبان‌ماه 1358)
نويسنده: ويتلي, آندرو
ايران آمادة بررسي مسئلة خودمختاري براي كردهاست
امروز هيئت اعزامي دولت وارد مهاباد شد و اعلام كرد كه مقامات ايران آماده هستند تا براي شكل‌دادن نوعي خودمختاري در منطقة كردنشين مذاكره كنند. هيئت اعزامي, متشكل از ?داريوش فروهر?, ?صباغيان? و ?عزتالله سحابي? با هلي‌كوپتر به سربازخانة مهاباد كه در تصرف ارتش است پرواز كرده و از آنجا با اتومبيل بدون اسكورت به مقصد فرمانداري حركت كردند و در آنجا با استقبال سه‌هزار كرد مواجه شدند كه شعار مي‌دادند, ?زنده‌باد حزب دموكرات كردستان? و عكس‌هايي از رهبر مذهبي خود ?عزالدين حسيني? را در دست داشتند. هنگامي كه ?فروهر? اظهار داشت, ?دولت, حقوق مشروع شما را برآورده خواهد كرد.? كردها ـ كه تعدادي از آنها مسلح بودند ـ كف زدند. وي در مورد خواست‌هاي كردها در مورد خودمختاري محدود اضافه كرد: ?دولت اسلامي ايران معتقد است كه خواست‌هاي شما قانوني هستند و بايد به آنها جامة عمل بپوشانيد. حفظ ويژگي‌هاي فرهنگي و كنترل امورداخلي هر استان توسط افراد محلي, هميشه مورد قبول دولت بوده است.? آقاي ?صباغيان? اظهار داشت كه هيئت اعزامي آماده است تا مسئلة خودمختاري را با ?شيخ‌عزالدين حسيني? و دكتر ?قاسملو? در ميان نهد. براساس گزارش‌هاي رسيده, حزب كردستان به‌عنوان اصل خودمختاري, خواهان تصدي مقامات كرد در امور امنيتي و اداري در منطقة كردنشين است. گروه‌هاي چپ‌گرا كه به حزب دموكرات كردستان پيوسته‌اند نيز خواهان خروج ا رتش از منطقه هستند. ?فروهر? اضافه كرد كه ?جمهوري اسلامي? ايران ظرفيت اعطاي آزادي‌هاي اجتماعي و فردي را به شيعيان و سني‌ها و ديگر اقليتهاي مذهبي را دارد. آقاي ?صباغيان? با اظهار اين مطلب كه ?درچارچوب جمهوري اسلامي همة احزاب آزاد هستند? به اين مسئله اشاره كرد كه ممكن است تحريم سه‌ماهه از حزب دموكرات كردستان برداشته شود.
هرالدتريبيون, آمريكا, 3/11/1979 (آبان‌ماه 1358)
مذاكرات بين نمايندگان تهران و خودمختار طلبان كرد در يك فضاي بحراني در مهاباد از سر گرفته شد
در حال حاضر صلح و جنگ ـ همزمان ـ در كردستان برقرار است. شهر مهاباد, مركز سياسي و فرهنگي خودمختاري, در نظر اول به نظر مي‌رسد زندگي آرام يك استان جمهوري‌اسلامي را داراست. مذاكرات تاكنون شروع خوبي نداشته است, زيرا اين مذاكرات كه دوهفته پيش با شكست مواجه شد قرار بود يازدهم دسامبر بار ديگر از سر گرفته شود, ولي جلسه خيلي كوتاه و بي‌نتيجه بود. شيخ‌عزالدين حسيني ـ رهبر مذهبي كردستان ـ در پي سخنراني‌هاي معمول در جلسه به معرفي اعضاي هيئت نمايندگي كرد پرداخت كه عبارت بودند از دو تن از همكارانش, پنج عضو دموكرات كردستان ايران به رهبري عبدالرحمان قاسملو, شش نمايندة كومله (مائوئيست‌ها) و فداييان خلق (ماركسيست لنينيست‌ها). آقاي داريوش فروهر ـ رئيس هيئت نمايندگي دولت ـ از حضور نمايندگان دو گروه اخير به‌عنوان نمايندة رسمي عصباني شد. روز چهارشنبه چند دقيقه پيش از ساعت تعيين‌شده براي آغاز مذاكره, آقاي فروهر, جلسه را به دليل بيماري ناگهاني آقاي سحابي لغو كرد و به‌دنبال اين تصميم آقاي قاسملو ظاهراً عصباني شد. چهارشنبه شب, سرانجام يك سازش ظاهري صورت گرفت, بدينترتيب كه هيئت نمايندگي كردستان قبول كرد از اين پس اعضاي خود را به‌عنوان يك گروه واحد بدون عنوان سياسي بدون گرايشي مشخص معرفي كند. نمايندگان كومله و فداييان در مذاكرات تنها ناظر باشند و سكوت اختيار كنند و نمايندگان حزب دموكرات كردستان ايران تنها نمايندگاني خواهند بود كه حق سخن‌گفتن در مذاكرات را خواهند داشت. شيخ‌عزالدين حسيني رياست هيئت نمايندگي كردستان را به‌عهده خواهد داشت و تنها مذاكرات ر ا رهبري خواهد كرد. طبق اين شرايط, دوطرف حاضر به مذاكره شدند كه قرار است صبح پنج‌شنبة اين هفته انجام گيرد. بديهي است كه در حال حاضر كنترل شهر در دست پيشمرگان است. با اين همه, سربازان و پاسداران قادرند با كمترين اشاره, كنترل شهر را به‌عهده بگيرند.
لوموند, فرانسه, 14/12/1979 (آذر‌ماه 1358)
حكومت منطقه آزاد ايران به‌دست اكراد
هنگام سركوب اولين شورش و طغيان اكراد توسط ارتش جمهوري اسلامي و سپاه پاسداران انقلاب در ماه اوت گذشته, به نظر مي‌رسيد كه اقليتهاي خطرناك كشور سركوب شده‌اند. اما كمتر از دوماه بعد, اكراد, شهرهاي اصلي خود را بازپس گرفته و قلمرويي به‌وجود آوردند كه به منطقة آزاد در درون قلمرو مذهبي ايران تبديل گرديد. هرچند كه آن نوع خودمختاري كه كردها به خاطرش مبارزه مي‌كنند, در قانون‌اساسي گنجانده نشده و ازسوي مقامات تهران رد شده است.
عزالدين حسيني در صدر نيروهايي است كه به سختي با هم متحد شده و تحت تسلط ازجمله حزب دموكرات كردستان ايران به دبيركلي عبدالرحمان قاسملو مي‌باشد كه بعد از بيست سال تبعيد در سال 1978 به ايران مراجعت كرده است. علي‌رغم شايعات خصمانه در مورد اين كه قاسملو طرفداران به‌اصطلاح كمونيست دارد, به نظر مي‌رسد كه رهبري, بيشتر ازجانب طبقة متوسط و صاحبان ملك و زمين در منطقة كردستان حمايت مي‌شود. در ضمن, قدرت حزب دموكرات كردستان به‌خصوص در شمال اين منطقه تمركز يافته است. پرهوادارترين حزب ديگر, با نيروي عظيم پيشمرگان, به‌عنوان سازمان انقلابي زحمتكشان كرد كومله در درجة دوم اهميت قرار دارد كه وفاداري گروه‌هايي ازقبيل دانشجويان و تكنوكرات‌ها را به خود جلب كرده است. حزب مزبور در نواحي سنندج و مريوان كه در گذشته انتخابات در آنجا تحريم گرديد, قوي‌ترين حزب به‌شمار مي‌رود. با اين معني كه اعضاي حزب كومله عقايد ماركسيست لنينيستي دارند. لازم به يادآوري است كه احزاب كردستان از نظر نظامي با فداييان خلق متحده هستند. فداييان خلق نيز كه عقايد ماركسيست لنينيست دارند, همراه با مجاهدين در ايران, حزب مخالف و عمده محسوب مي‌گردد. تمام گروه‌هاي موافق برنامة خودمختاري در ايران, نه‌تنها براي منطقة كردستان, بلكه براي تمام اقليتهاي ايراني در يك سيستم فدرال مي‌باشند و اين گروه‌ها تمايل كمي براي استقلال دارند.
ساندي تايمز, انگليس, 6/4/1980 (فروردين‌ماه1359)
نويسنده: جان, استينائوس
جنگ و صلح در كردستان
فرستادة ويژة لوموند در بازديد خود از كردستان, گزارشي تهيه نموده است كه خلاصه‌اي از نكات مهم آن به شرح زير مي‌باشد:
عبدالرحمان قاسملو به زبان فرانسه بسيار روان اظهار مي‌دارد كه: ?تا همين اواخر ما در موقعيت خاصي قرار داشتيم. يعني در موقعيت نه جنگ و نه صلح. اوضاعِ وخيم و قابل انفجاري بود. ولي اكنون هم در جنگ هستيم و هم در صلح. در اينجا, در شهر مهاباد صلح كامل وجود دارد, ولي در سنندج اوضاع جنگ حكمفرماست.? قاسملو در مورد احتمال انجام مذاكرات تأكيد مي‌كند كه: ?كردها هميشه آمادة مذاكره هستند, ولي با اين همه نبايد فراموش كرد كه آنها نخست خواستار خودمختاري مي‌باشند و هر زماني كه خودمختاري به آنها داده شود, يافتن راه‌حل, بسيار آسان خواهد بود..?
مدتهاست كه حزب دموكرات يك طرح خودمختاري به دولت پيشنهاد كرده است كه درچارچوب جمهوري اسلامي و به هيچ‌وجه معناي تجزيه‌طلبي نمي‌دهد. طبق اظهارات قاسملو نكتة اساسي اين طرح, خواسته‌هايي معقول هستند. به عقيدة وي آنها خواستار حداقل حقوقي هستند كه يك ملت مي‌تواند داشته باشد, ?ولي ابتدا لازم است ما بدانيم كه با چه كساني افتخار صحبت داريم. در حالي كه ما با اين و يا آن هيئت ا عزامي دولت به بحث مي‌نشينيم, اعضاي ديگر دولت از نسبت‌دادن دشنام‌ها و كنايه‌هاي زننده به ما كوتاهي نمي‌كنند.?
لوموند, فرانسه, 16/5/1980 (ارديبهشت ماه 1359)
نويسنده: سوفلان, دوران
ايراان و كردها: شكست دوباره
دليل قانع‌كننده‌اي وجود ندارد كه چرا ماه گذشته دولت تهران نبرد نظامي خود را در منطقة صعب‌ا‌لعبور كردنشين از سر گرفت. اظهار عقيده شده است كه رئيس‌جمهور ابوالحسن بني‌صدر, مي‌خواست سلطة ايران را بر اين سرزمين به ثبت رساند. بدين طريق كه ارتش را مستقيماً تا مرز عراق سوق داد. احتمال ديگر آن است كه ارتش مي‌خواست در صورت وقوع جنگ ميان ايران و عراق, ناحية مرزي را از وجود دشمنان پاكسازي كند. مشكل بتوان گفت كه ارتش با اشغال مجدد شهر سنندج كه اكنون به ويرانه‌اي مبدل شده است به پيروزي بزرگي نائل آمده است.
اواخر ماه گذشته, پس از آن‌كه حمله با شكست تدريجي مواجه شد. رئيس‌جمهور بني‌صدر در اعلاميه‌اي كه نوعي به سازش شباهت داشت, گفت كه منشور شش‌ماده‌اي كردها را خواهد پذيرفت, مشروط بر اين‌كه اصلاحيه‌هايي نيز به اين مواد ضميمه گردد. اين اصلاحيه‌ها رسماً افشا شده است, ليكن گمان مي‌رود كه هدف از آنها كاهش اختيارات محلي اعطاشده به كردها به‌ويژه در مورد ماليات باشد, ليكن سپس آيتالله خميني طي اطلاعيه‌اي فرمودند كه ?مهاجمان كرد بايد پاكسازي شوند...? دولت مركزي بيم آن دارد كه اعطاي خودمختاري دست كم درد دو منطقة ديگر از پنج منطقة خواستار خودمختاري, آشوب به بار آورد. يكي از آنها خوزستان است كه اشغال سفارت ايران در لندن توجه جهان را به‌سوي آن جلب كرده است و ديگر استان‌هاي گيلان و مازندران هستند كه دربارة آنان چندان سخني به گوش نمي‌رسد؛ زيرا كه چند ماه قبل, اين مناطق عملاً از كنترل دولت ايران خارج شده‌اند. ساكنان اين استان‌هاي واقع در ساحل بحر خزر, تركمن‌هاي سني هستند كه شيخ‌عزالدين حسيني رهبر كردها را رهبر و روحاني خود نيز تلقي مي‌كنند.
عراق نيز در كردستان فرصت را مغتنم شمرده و همين ايده را مستمسك قرار داده است تا با قاچاق اسلحه از طريق مرز و تحويل آنها به شورشيان, ايران را هر چه بيشتر تضعيف كند.
اكونوميست, انگليس, 24/5/1980 (خرداد‌ماه1359)
قاسملو تأكيد مي‌كند كه دولت عراق تاكنون هيچ‌گونه كمكي به نهضت كردها نكرده است
آقاي قاسملو دبيركل حزب دموكرات كردستان ايران, طي نامه‌اي توضيحات زير را براي اين روزنامه ارسال داشته است: ?نهضت مردم كرد, مخالف با انقلاب ايران نمي‌باشد. هدف ما تحكيم اين انقلاب از طريق دادن محتواي ترقي‌خواهانه به آن و محترم شمردن حقوق دموكراتيك و ملي ساير مليت‌هاي ايران مي‌باشد. نكتة ديگر اين‌كه حزب دموكرات بارها حتي در بدترين لحظات, اعلام كرده كه قصد واژگوني رژيم را ندارد, بلكه خواستار به‌دست آوردن حقوق قانوني و مشروع مردم كرد در چارچوب اين رژيم مي‌باشد. در مواجهه با خواسته‌هاي به‌حق و مشاهدة مقاومت كرد, اين نهضت را آلت‌دست و بازيچة بيگانگان ناميده‌اند. چنان‌كه بني‌صدر نيز كردها را مأموران كمونيسم, امپرياليسم و صهيونيسم مي‌داند. چنين تفكراتي اگر در جهت انحصاري‌كردن انقلاب باشد, ايران را به‌سوي فاجعة يك جنگ داخلي پيش خواهد برد.
لوموند, فرانسه, 28/5/1980 (خرداد‌ماه1359)
پنج روز با شورشيان كرد ايران
من پنج‌روز تمام را در منطقة كردستان گذراندم. شواهد, اين امر را آشكار مي‌سازند كه عراق, اتحاد جماهير شوروي و هر كشور ديگري, هيچ‌گونه حمايتي از نبردهاي استقلال‌طلبانة آنها نمي‌نمايند. با اين همه بعضي از ايرانيان غيركرد نيز همراه كردها مي‌جنگند. شيخ‌عزالدين حسيني, رهبر مذهبي سه‌‌ميليون كرد ايراني, در مصاحبه‌اي با مجلة ايت ديز در مهاباد گفت: ?برخلاف گزارش‌هاي تهران, مبارزات چريكي, ارتباطي با جدايي كردهاي ايران و اتحاد با كردهاي عراق, سوريه, تركيه و اتحاد جماهير شوروي ندارد. ولي اكنون تنها دو راه وجود دارد: يا بني‌صدر با درخواست خودمختاري كه از جانب آخرين هيئت كردها ضمن مذاكرات اخير و طي آتش‌بس مطرح شده است موافقت نمايد و يا اين‌كه به روش فعلي خود ـ يعني كشتار و حمله ـ ادامه دهد. اگر اين راه پيش گرفته شود, كردها تا زماني كه حتي يك تكه نان باقي است, به مبارزه ادامه خواهند داد.?
دولت, احزاب كرد در مورد مرزهاي جغرافيايي تعيين‌شده براي منطقة كردنشين با يكديگر توافق ندارند. چريك‌ها مي‌گويند كه مرز جغرافيايي منطقة كردنشين شامل استان‌هاي آذربايجان غربي,كردستان, كرمانشاه و قسمت شمالي ايلام مي‌شود. در حاليكه بني‌صدر تنها با خودمختاري منطقة كردستان موافقت نموده است. كردها همچنين خواهان ايجاد شوراهاي منطقه‌اي جهت ادارة امور استاني, آزادي زندانيان سياسي و عقب‌نشيني نيروهاي شبه‌نظامي گارد انقلابي مي‌باشند. شيخ حسيني گفت: ?ارتش ايران مي‌تواند بماند, ولي پليس بايد از ميان خود كردها باشد.?
ايت ديز, انگليس, 7/6/1980 (تير‌ماه1359)
نويسنده: مك گيرك, تيم
اخطار كردها براي اعمال خشونت بيشتر
ديروز شيخ‌عزالدين حسيني رهبر مذهبي كردها, تهديد كرد كه با استفاده از بازگشت پيشمرگ‌ها (چريك‌هاي كرد) به كوهستان, به آتش ناآرامي‌هاي استان غربي ايران دامن خواهد زد. تهديد شيخ در نمازجمعه پس از طرح اين ادعا كه حزب‌توده طرفدار مسكو در حزب دموكرات كردستان نفوذ نموده است و اعلام گزارشي در مورد تشكيل گروه جديد كردهاي عراق در تهران, به‌منظور برانداختن رژيم بعث عراق, انجام گرفت. طبق يك بيانية رسمي از جانب حزب دموكرات كردستان, هفت رهبر حزب مذكور كه اخيراً كناره‌گيري كرده‌اند, از اعضاي حزب‌توده بودهاند كه در اين گروه نفوذ كرده بودند. حزب دموكرات كردستان اين هفت‌نفر را متهم به خيانت و ضربه‌زدن به حزب و ملت كردستان نمود. رويتر ميافزايد, ديروز يك سخنگوي كرد گفت: ?ناسيوناليست‌هاي چپ‌گرا و گروه‌هاي كردعراقي به‌زودي جهت بركنارنمودن حكومت بعث بغداد با يكديگر ائتلاف خواهند نمود.
گاردين ويكلي, انگليس, 21/6/1980 (تير‌ماه1359)
نويسنده: آلكس برومر
زخم باز كردستان
يك سياستمدار صاحب‌نظر در تهران به روزنامة ?ميدل‌ايست? گفت: ?دولت مي‌تواند جنگ‌هاي چريكي را در مناطق دورتر تحمل نمايد واين همچون زخمي بر پيكر ايران خواهد بود؛ زخمي دردناك اما نه مهلك. از نظر كردها وجود دو سري پيشنهاد, صلح را پيچيده كرده است. اولين سري پيشنهادها كه شامل ?26 ماده? است, پس از آخرين آتش‌بس ماه نوامبر, توسط گروهي باعنوان ?هيئت نمايندگي خلق كرد? تسليم دولت گرديد. اين هيئت شامل نمايندگاني از حزب دموكرات كردستان, كومله و فداييان (شاخة كردستان) مي‌باشد. رياست آن را شيخ‌عزالدين حسيني به‌عهده دارد كه به‌عنوان رهبر مذهبي كردهاي ايران شناخته شده است. ولي دولت از مذاكره با هيئتي كه نمايندگان سازمان‌هاي فدايي يا كومله عضو آن بودند, امتناع ورزيد. اخيراً فداييان در نظريات حزب دموكرات كردستان سهيم شده‌اند و بيانية مشتركي را جهت آتش‌بس و انجام مذاكراتي با دولت برپاية طرح مشترك خود صادر نمودهاند. با وجود اختلافات بين كردها, حكومت مركزي هنوز جواب مشخصي به اين پيشنهادها نداده است. ادعاهاي حزب دموكرات كردستان حاكي از آن است كه بني‌صدر ?موافقت شفاهي? خود را با اين طرح ابراز داشته است. ولي همان‌گونه كه در مصاحبة قاسملو با مجلة ?ميدل‌ايست? مشهود است, در مورد هدف واقعي اين موافقت ترديد بسيار وجود دارد. نكتة اصلي, عدم‌توافق با دولت مطمئناً در پنجمين نكته (همانند هجدهمين نكته در طرح هيئت) مي‌باشد كه پيشمرگ‌هاي مسلح را در زمرة حقوق‌بگيران دولت قرار مي‌دهد. در حالي كه مقامات رسمي كرد كه رهبري نيروهاي چريكي فعلي را عهده‌دار مي‌باشند, كنترل آنها را به‌دست خواهند گرفت. طرح حزب دموكرات كردستان, نتيجة توازني است بين حداقل خواست‌هاي كرد و حداكثر آن چيزي كه تصور مي‌رود دولت با آن موافقت خواهد كرد. طرحي كه ازسوي هيئت ارائه شده است, هنوز از حمايت شيخ‌عزالدين حسيني و كومله برخوردار مي‌باشد.
از سوي ديگر در سطح وسيعي اين عقيده وجود دارد كه تهران با هرگونه پيشنهاد خودمختاري مخالفت خواهد ورزيد. در اين صورت به نظر مي‌رسد به‌جاي ايجاد شرايط مناسب براي رسيدن به توافق از طريق مذاكرات, اصول مشترك سياسي در راستاي ادامة نبرد بين آنها به‌وجود آمده است.
ميدل‌ايست, 1/7/1980 (تير‌ماه1359)
بعضي از كردهاي ملي‌گراي ايران مايل‌اند با مقامات تهران مذاكره نمايند
در اين گزارش تأكيد شده كه تصرف مجدد شهرهاي منطقة كردستان توسط نيروهاي دولتي و شكست به‌اصطلاح پيبشمرگان كرد, موجب ازهم‌گسيختن جبهة مهاجمان و تقسيم آنها به دو فرقه‌اي كه ممكن است در آيندة نزديك به جنگ و زورآزمايي ميان خود مبادرت ورزند, گرديده است. فرقة اول مشتمل بر حزب دموكرات و كردهاي منتسب به حزب‌توده و شاخة كرد سازمان فداييان خلق است كه امامخميني را به‌عنوان رهبر انقلاب قبول دارند و نظام كنوني را بر يك رژيم وابسته به غرب ترجيح مي‌دهند. فرقة دوم از عوامل مائوئيست, تروتسكيست و حتي ناسيوناليست, مانند كومله و پيكار تركيب يافته است. در اعتقاد آنان, مبارزة ملت كرد بايد متوجه سرنگون ساختن رژيم جمهوري اسلامي در ايران باشد. در پايان مقاله آمده است كه: ?حزب دموكرات كردستان, براي نشان‌دادن حسن‌نيت خود در مقابل دولت اعلام داشته است, در صورتي‌كه دولت پليس و ژاندارمري محلي را در اختيار طرفداران آن حزب بگذارد, آنها نيز قول مي‌دهند كه در عرض پانزده روز به فعاليت افراد مسلح وابسته به اويسي, عثمان نقشبندي و همچنان گروه‌هاي چپ افراطي خاتمه دهند.?
لوسوار, بلژيك, 24/7/1980 (مردادماه1359)
نويسنده: لبون, ژان‌ماري
جنگ بين كردها و نيروهاي دولتي
اين جنگ پنج روز پيش در گردنة قاوان و بين سنندج و مريوان روي داد. چريك‌ها دوماه پيش عقب‌نشيني كردند و به كوه‌هاي نزديك مرز عراق رفتند. جنگ بين ستون ارتش كه بنزين و تداركات به مريوان, شهر نزديك عراق حمل مي‌كرده, صورت گرفته است هنوز معلوم نيست كه آيا محموله دست نخورده به مقصد رسيده است يا نه. ولي هر دو طرف اظهار ميدارند كه ستون مذكور پس از جنگي كه حدود چهار تا هفت ساعت به طول انجاميد, سرانجام راه خود را به مريوان باز نمود.
, 4/8/1980 (مردادماه1359)
نويسنده: آلكس بومر
جنگ ?پنهاني? در كردستان ايران
آقاي عبدالرحمان قاسملو در مصاحبه‌اي كه با ما انجام داد, به زحمت به عمق مسئلهاي كه او را از تهران جدا مي‌كند اشاره كرد. او با اشاره به سرزمين‌هايي كه مي‌خواهد به قدرت قانونگذاري, اجرايي, اقتصادي و كنترل نيروهاي امنيتي در استان خودمختار آينده برسد, گفت: ?سلاح‌ها را زمين بگذاريم؟ هرگز!? دبيركل حزب دموكرات كردستان حالت جدي خود را بازمي‌يابد و با عبارات كوبنده‌اي اظهار مي‌دارد: ?مذاكره بله, هر وقت كه آنها بخواهند, ولي زمين گذاردن اسلحه, هرگز!? و دقيقاً يكي از نكات اساسي مورد كشمكش در ژوئيه گذشته باعث كناره‌گيري هفت‌تن از اعضاي كميتة مركزي حزب گرديد, همين امر مي‌باشد. آقاي غني بلوريان به اين مطلب كه رهبر حزب دموكرات, مبارزة مسلحانه را تنها راه‌حل مسئلة كرد مي‌داند اعتراض دارد و همچنين كمونيست‌هاي حزب‌توده, فداييان وديگر سازمان‌ها در اين مورد از او انتقاد كردند و گفته‌اند ادامة جنگ در شرايط كنوني منجر به فناي كشور و جمهوري خواهد شد. دبيركل حزب دموكرات كردستان, ضمن سفر به پاريس براي اريك رولو تشريح نمود كه در كنار درگيري ايران و عراق, جنگ در كردستان همچنان ادامه دارد. يكي از مناطق ?ناآرام? مثلث مهاباد, سقز, مياندوآب و همچنين جادة خروجي سنندج, كرمانشاه, همدان, تهران است. كه مرتباً زير ضربات مهاجمان كرد قرار دارد. همه‌چيز به‌گونه‌اي جريان دارد مثل اين‌كه مهاجمان كرد وسربازان عراقي عليه نظام جمهوري اسلامي ايران عمل مي‌كنند. اتحاد با بغداد, اتفاقي است يا از پيش هماهنگ شده است؟ آقاي غني بلوريان دبيركل سابق حزب دموكرات كردستان در ژوئن گذشته, همراه با شش عضو مركزي, حزب را ترك كردند؛ زيرا به نظر آنها از مدت‌ها پيش قول همكاري بين آقاي قاسملو و رهبران بغداد داده شده بود. نظريات آقاي غني بلوريان را مي‌توان در چند مرحله خلاصه كرد: ?جمهوري اسلامي مشغول مبارزة ضدامپرياليستي است كه بايد از آن پشتيباني كرد. مبارزة كردها براي كسب خودمختاري حتماً بايد ادامه يابد, ولي فقط از راه‌ها ي سياسي.? و با اطمينان اضافه مي‌كند كه ?در مبارزة‌كردها راه‌حل نظامي وجود ندارد.? آقاي غني‌بلوريان اشاره به موقعيت‌هاي از دست رفته‌اي مي‌كند كه جنبش كردها نتوانسته با تهران ارتباط برقرار كند. دبيركل سابق حزب توانسته است به كمك عده‌اي از اعضاي حزب دموكرات كردستان, اسنادي را به‌دست آورد كه به كمك آنها نظر خود را ثابت نمايد. يكي از اين اسناد به خط خود آقاي قاسملو, رسيدي است كه براي يك پارتي سلاح كه از بغداد فرستاده شده بود صادر شده است. غني بلوريان ?شووينيسم كرد? دبيركل حزب دموكرات را با رفتار ژنرال بارزاني كه در گذشته شورش كردها را رهبري ميكرد و بعد با شاه و سيا همكاري نمود مقايسه مي‌كند.
لوموند, 12/12/1980 (آذر‌ماه1359)
نويسنده: رولو, اريك
نظريات دبيركل حزب دموكرات كردستان
آقاي قاسملو كه دوماه از اقامتش در اروپا مي‌گذرد, در يك كنفرانس مطبوعاتي گفت: ?حدود دويست‌هزار كرد ساكن شهرها از روي اخبار به كوهستان‌ها پناه برده‌اند.? آقاي قاسملو خاطرنشان ساخت كه در اين مبارزات ناحيه‌اي در حدود صدهزاركيلومتر مربع را تحت كنترل دارد. وي افزود: ?مسئلة اكراد در ايران مي‌تواند به‌وسيلة مذاكرات سياسي خاتمه يابد. ما چيزي بيش از يك خودمختاري آن هم در زير لواي دولت ايران را خواستار نمي‌باشيم.?
لوموند, 12/2/1981 (بهمن‌ماه1360)
توضيح آقاي قاسملو دربارة ?پيكار كرد در ايران?
پس از درج دو نوشته از ?اريك رولو? در لوموند (مورخ 12 و 13 دسامبر) با عنوان ?جنگ مخفي در كردستان? آقاي عبدالرحمان قاسملو دبيركل حزب دموكرات كردستان ايران, توضيح زير را براي ما ارسال داشته است:
?... مسلماً همكاري شما در اثر اشتباه, سمت دبيركل قبلي حزب دموكرات كردستان را به آقاي بلوريان نسبت داده است. در صورتي كه وي هرگز اين مقام را نداشته است.? آقاي بلوريان به واسطة موضع‌گيري‌هايش به كلي در كردستان منزوي شده است و مجبور شده به تهران پناه ببرد و در آنجا به‌طور نيمه‌مخفي زندگي كند. در همان مطلب آقاي رولو ادعا كرده است كه من ?ميليون‌ها دلار از ناتو دريافت كرده‌ام يا با شاپور بختيار و طه‌ياسين رمضان, معاون رئيس‌جمهور عراق, ملاقات داشته‌ام و يا از عراق سلاح دريافت كرده‌ام و... ما اين بهانه‌جويي‌هاي بي‌اساس را كه ايراني‌ها آن را پذيرفته‌اند, ولي بدون شك بي‌اساس مي‌باشد, به‌موقع خود تكذيب كرده‌ايم. در آخر مي‌خواستم خاطرنشان كنم, در زماني كه من مشغول مسافرتي براي كسب اطلاعات در اروپا بودم, برخي نشريات ايراني از قول آقاي هاشمي, معاون استاندار آذربايجان غربي نوشتند كه من به اتفاق شيخ حسيني ديداري با وزير دفاع عراق به‌عمل آورده‌ام. لوموند در شمارة اول ژانويه 1981 خود اين مطلب را چاپ كرد. روز سوم ژانويه, حتي پيش از اين‌كه من تكذيب‌نامه‌اي عليه اين عامل جديد جوسازي عليه موجوديت كرد تهيه كنم, خود آقاي هاشمي بيان چنين اظهاراتي را در مورد ايران تكذيب نمود و لوموند با محفوظ نگاه‌داشتن حق اشتباه چنين تكذيبي را منعكس نكرد.?
توضيحي كه در زير مي‌آيد ازجانب آقاي اريك رولو مي‌باشد:
نوار اظهارات آقاي قاسملو به لوموند كه در اختيار ماست, گواه بر اين است كه اين اظهارات تغيير داده نشده‌اند. اسنادي كه وي را محكوم مي‌كند, نامه‌هايي هستند كه او خط خود را در آنها خواهد شناخت و از ارتباطات وي با حكومت عراق به‌دست آمده و رونوشت آن اسناد به‌طور وسيع در مطبوعات منتشر شده است. ولي صحيح است كه او مي‌تواند به تفسير اين اسناد اعتراض داشته باشد. ازسوي ديگر, نقل سرزنش‌ها و تهمت‌‌هايي كه توسط تشكيلات و شخصيت‌هاي مختلف ايراني, ضددبيركل حزب دموكرات كردستان تهيه شده است ـ به آن صورتي كه ما انجام داديم ـ پخش اخبار و اطلاعات است كه هيچ‌گونه صدمه‌اي به نبرد خلق كرد براي حقوق ملي خود وارد نمي‌آورد. وانگهي اشتباه است كه اين عمل را با سياست آقاي قاسملو يكي بگيريم. ما مسئوليت برداشت كاملاً شخصي را كه وي از روند درگيري ارائه مي‌دهد به خود او واگذار مي‌كنيم كه بعضي به اعتباري آن را مربوط به اعتقاد به دوئيت و به اعتباري ديگر نادرست مي‌دانند. امضا: اريك رولو
لوموند, 22/4/1981 (ارديبهشت‌ماه1360)
سرفصل‌هاي مهمترين وقايع كردستان
22 بهمن 1357: پيروزي انقلاب اسلامي ايران
23 بهمن 1357: خلع سلاح شهرباني مهاباد
28 بهمن 1357: عزيمت نمايندگان دولت موقت به سرپرستي زنده‌ياد داريوش فروهر به مناطق كردنشين
30بهمن 1357: حضور نمايندگان دولت موقت و مذاكره با احزاب كرد ـ خلع سلاح و بردن تجهيزات و مهمات پادگان مهاباد
28 اسفند1357: كشته‌شدن چندتن بر اثر درگيري گروه‌هاي رقيب (هواداران آقايان مفتي‌زاده و صفدري) با ارتش در سنندج
1 فروردين1358: عزيمت هيئتي از بلندپايگان كشور به سرپرستي آيتالله طالقاني (دكترحاج سيدجوادي, آيتالله بهشتي, حجت‌الاسلام رفسنجاني و دكتربني‌صدر) به سنندج ـ انتخاب دكتر ابراهيم يونسي به‌عنوان اولين استاندار كردستان پس از انقلاب
6 فروردين1358: سخنان آيتالله طالقاني در جمع مردم سنندج: ?اگر كردستان با شكست مواجه شود, مشتعل مي‌شود و ما دوباره گرفتار طاغوت و جلادي خواهيم شد كه از آريامهر بدتر و تجربه‌دارتر خواهد بود.?
9 فروردين1358: بيانية تحريم رفراندوم جمهوري اسلامي ازسوي جريان‌هاي سياسي كرد (دموكرات)
10فروردين1358: برگزاري رفراندوم جمهوري اسلامي ايران
12فروردين1358: اعلام نتايج آراي رفراندوم جمهوري اسلامي (روز جمهوري اسلامي)
پايان فروردين1358: درگيري مسلحانه در ورزشگاه نقده و دخالت ارتش
ارديبهشت1358: حمله‌حزب دموكرات به ايل منگور و دخالت ارتش
26مرداد1358: فرمان امامخميني مبني بر عزيمت نيروهاي نظامي به كردستان
شهريور 1358: عزيمت هيئت ويژة حل مسائل كردستان (هيئت حسن‌نيت)
19 شهريور1358: فوت آيتالله سيدمحمود طالقاني
14 آبان 1358: استعفاي دولت موقت
26 آبان 1358: پيام هشت‌ماده‌اي ازسوي امامخميني و جشن و پايكوبي مردم كردستان ـ
3 بهمن 1358: برگزاري كنگرة چهارم حزب دموكرات كردستان ايران
25 خرداد 1359: انشعاب هواداران كنگرة چهارم از حزب دموكرات كردستان
|
|