ساراندو(Sarando) مصر- استفاده از تراکتور در زمین‌های کشاورزی حاشیه رود نیل خيلي رایج نیست. رعایای کشاورز این منطقه هنوز کارهای کشاورزی خود را بدون وسایل مکانیکی و با کمک بیل و وسایل معمولی انجام می‌دهند، بنابراین ورود سه ماشین کشاورزی در اوایل مارس گذشته به این ناحیه آرام، موجب بروز ناآرامی‌هايي در میان کشاورزان شد.

علت اصلی ناآرامی‌ها، درگیری‌های شدید کشاورزان ناحیه ساراندو با مالک زمین‌ها در مورد وضعیت اجاره‌ها و اخراج رعایا از زمین های اجاره ای بود. نگرانی کشاورزان از حضور تراکتورها در زمین هایشان از این مسئله بود که آیا هدف از آوردن آنها خراب کردن محصولات و زیرو رو کردن زمین های مورد مناقشه است؟ و آن قدرت نیرومندی که به مالک زمین‌ها دستور آوردن آنها را داده است کیست؟ اما هیچ‌کس منتظر پیدا کردن پاسخ این سئوال‌ها نشد. پس از گذشت چند ساعت، درگیری‌های فیزیکی که با استفاده از اسلحه نیز همراه بود، آغاز شد و در اين بين يك‌نفر كشته شد. درنهايت كشاورزان از ترس قانون پا به فرار گذاشتند و پليس به‌ مدت 6 روز منطقه را تحت محاصره قرار داد.

وقوع حوادثي از اين قبيل موجب شده تا بيشتر مردم مصر مضطربانه منتظر باشند تا ببينند آيا در پي اين وقايع، دوره 25 ساله حكومت رئيس‌جمهور حسني‌ مبارك به پايان خواهد رسيد يا خير؟ اين پايان قدرت ممكن است از پيامد سياست‌گذاري‌هاي غلط و يا به‌‌‌‌علت كهولت سن رئيس‌جمهور 77 ساله باشد. در قاهره فعالان سياسي با هدف بركناري مبارك تظاهراتي را به‌راه مي‌اندازند. جنبش‌هاي كارگري نيز كه تاكنون خاموش بوده‌اند، به مخالفت با قانون تعليق كارگران و دستمزدهاي پايين برخاسته‌اند. قضات نيز با پيشنهاد دولت مبني بر استفاده از آنها به‌عنوان ناظران انتخاباتي در انتخابات رياست‌جمهوري ماه سپتامبر مخالفت كرده‌اند. از نظر آنها اين عمل فريبي است كه انتظار آن را مي‌كشند. فقر شديد، قضاوت‌هاي غرض‌ورزانه و برنامه‌هاي به‌‌اجرا درنيامده دولت ـ سه مسئله‌اي كه مردم مصر همواره نسبت به آنها معترض بوده‌اند ـ از عوامل اصلي ناآرامي‌هاي شديد منطقه ساراندو است. با شروع درگيري‌ها در اين ناحيه، حقوقدانان و فعالان سياسي قاهره به‌سرعت به ساراندو آمدند تا در كنار كشاورزان قرار بگيرند.

مشخص نيست كه آيا اين حوادث موجب بيداري دولت شده و يا اين‌كه دولتمردان هنوز در خواب غفلت به‌سر مي‌برند. دولت مبارك در تلاش است تا با انجام اصلاحاتي اقتصادي به‌سمت بازار آزاد(Free Market) و راه‌دادن تعداد محدودي از كانديداهاي انتخاباتي به انتخابات رياست‌جمهوري اوضاع را در اختيار داشته باشد.

حدود يك‌سوم جمعيت 70 ميليوني مصر در اين منطقه (ساراندو) زندگي مي‌كنند و همواره از نظر سياسي در حاشيه نگه‌داشته شده‌اند. با اين‌ وجود، از نظر ناظرين در اوضاع متغير كنوني زمينه‌هاي شكل‌گيري يك درگيري شديد روستايي وجود دارد.

كريم صابر (Karem Saber)، مدير كانون حمايت از حقوق‌بشر در منطقه (ساراندو) ـ كه يك سازمان غيردولتي است ـ مي‌گويد: "كشاورزان بسيار عصباني هستند. هيچ‌گونه پيشرفت، برنامه اقتصادي يا قدرت سياسي به‌چشم نمي‌خورد. به نظر من بمب ساعتي بدون صدايي در شرف انفجار قرار دارد." صابر مي‌گويد كانون حقوق‌بشر متوجه افزايش شديد و ناگهاني ناآرامي‌ها در ميان روستاييان شده است. بخشي از اين ناآرامي‌ها متوجه مالکین زمین و بخشی از آنها متوجه نزاع‌های میان کشاورزان است.

صالح نوار(Salah Nawar)، مالک زمین‌های ساراندو و ریش سفید خاندان بزرگ زمین‌داران، این درگیری‌ها را نشانه‌ای برای بروز یک خطر جدی می‌داند. وی در مصاحبه‌ای در دفتر کارش در اسکندریه گفت:« چنانچه برخورد جدی با رعایای منطقه نشود، چنین فعالیت هایی از رشد بیشتری برخوردار خواهد شد. ممکن است کشاورزان دست به شورش علیه همه زمین داران بزنند.»

منطقه ساراندو در سرزمینی پهناور و سرسبز در25 مایلی شرق مرکز استان دامان هو واقع است. در نگاه اول، زمین‌های منطقه تصویری از زندگی روستایی و جاودانه مصر را نشان می‌دهد. در کانال‌هایی که آب رودخانه نیل را حمل می‌کنند، زن‌ها ظرف‌ها و لباس‌ها و مردها حیواناتشان را می‌شویند و بچه‌ها نیز با شادی کودکانه خود در آب رودخانه آب تنی می‌کنند.

با نگاهی دقیق‌تر، مدارس مخروبه، کودکان مدرسه نرفته و کلینیک‌های درمانی بدون تجهیزات را می‌بینیم و نارضایتی مردم از سیاست‌های جدید کشاورزی نیز در همه‌جا مشهود است.

از سال 1997، قوانین مربوط به اجاره زمین‌های کشاورزان از اختیار دولت خارج شد و اخیراً میزان اجاره‌ها از 4 دلار در ازای هر جریب (4047 متر مربع) به طور سالیانه به60 دلار در هر جریب رسیده است. این در حالی است که در مصر، 60دلار برابر با در آمد 3ماه یک کشاورز است. خارج ساختن اختیار اجاره‌ها از حیطه دولت، بخشی از برنامه‌هایی است که با هدف پایان‌دادن به فعالیت‌های اقتصادی دولت ـ که از دوران ریاست‌جمهوری جمال عبدالناصر در دهه‌های 1950 و 1960 آغاز شد ـ طرح ریزی شده است.

این اقدام در برنامه‌های اصلاحاتی عبدالناصر در رابطه با زمین‌های کشاورزی تغییرات اساسی ایجاد کرد. طبق برنامه‌های اصلاحاتی ناصر کنترل زمین‌ها از اختیار مالکین خارج شده و زمین‌داران تنها به طور فرمایشی مالک زمین‌ها محسوب می‌شوند. هم‌اکنون، در صورت ممانعت رعایا از پرداخت نرخ‌های بازار آزاد زمین‌داران می‌توانند آنها را از زمین‌هایشان بیرون کنند و همین موضوع علت اصلی درگیری‌های ساراندو بود.

صالح نوار، مالک زمین‌های ساراندو، می‌گوید نیمی از کشاورزان منطقه از پرداخت اجاره‌های خود خودداری می‌کنند، وی ادعا می‌کند اجاره تعیین شده برای هر جریب زمین 20 دلار می‌باشد. او در صدد بود تا زمین های خود را به کشاورزان دیگری اجاره دهد که این مسئله موجب بروز مخالفت های کشاورزان از اوایل ماه ژوئیه شد. صالح می‌گوید پلیس چند کشاورز را به دلیل حمل اسلحه گرم و همچنین آدمکشی بازداشت کرده است.

در 4 مارس، نوار به چند تن از آشنایان و کارگران خود دستور داد تا چند دستگاه تراکتور وارد زمین‌های کشاورزان کنند. آنها در اوایل صبح وارد منطقه شدند. عده‌ای از کشاورزان دهکده‌های اطراف با دیدن آنها برای کمک و دفاع از منطقه ساراندو و روستای همسایه به این ناحیه آمدند. درگیری بالا گرفت و عده‌ای شروع به شلیک اسلحه کردند. عده‌ای نیز یکی از آشنایان نوار را تا سر حد مرگ کتک زدند. یکی از مظنونین محمد راغب نام دارد که دستگیر و متهم به قتل شد. شش مظنون دیگر فراری هستند.

تا یک سال پیش، ماجرای منطقه ساراندو فراتر از نواحی اطراف حاشیه رود نیل منعکس نشده بود، اما اخیراً يک گروه کوچک از حامیان حقوق بشر اندک اندک به نواحی اطراف راه پیدا کرده‌اند. محمد عبدالعزیز، که یک حقوقدان جوان عضو کفایه است ـ کفایه ائتلافی از نیروهای مخالف مبارک است که مقر آن در قاهره می باشد ـ وکالت کشاورزان در دادگاه را برعهده دارد. به گفته وی «این مسئله موضوعی حقوقی و مبارزه ای علیه فئودالیسم است.»